5
Mayıs
2024
Pazar
ŞARKIŞLA - SİVAS

Aşık Veysel Şatıroğlu


Aşık Veysel ŞATIROĞLU   (1894-1973) 

Türk halk şiiri geleneğinin Cumhuriyet Dönemi’ndeki en güçlü temsilcisi.Sivas’ın Şarkışla İlçesi’ne bağlı Sivrialan Köyü’nde doğdu. Bir çiftçinin oğlu olan ozan, yedi yaşında geçirdiği çiçek hastalığı sonucu gözlerini yitirdi.

Babası meraklı adammış. Halk ozanlarından şiirler okuyup ezberleterek avutmaya çalışmış oğlunu. Sivas’ın köyleri saz sairleriyle dolu. Onlar da ara sıra gelip Ahmet emminin evine uğrarlarmış. Veysel ilgiyle dinlermiş çalıp söylediklerini.Babası, oğlunun ilgisini görünce; bir saz alıp vermiş ona. İlk saz derslerini,babasının arkadaşı olan Çamşıh’lı Ali Ağa’dan almış.

Ve gitgide, kendini iyice saza vermiş Veysel. Ünlü Halk ozanlarının şiirlerini çalıp söylemiş bir zaman.Yirmi beş yasındayken (1919) anası, babası Veysel’i Esma adında bir kızla evermişler ve kısa sure sonra ikisi de göçüp gitmiş bu dünyadan (1921) Aşık Veysel, Cumhuriyetin Onuncu yıl dönümüne rastlayan 1933 yılına kadar, başka ozanların şiirlerini çalıp söylemiş. Kendi deyişlerini söylemekten utanır,çekinirmiş. 

O yıllarda şairlerimizden Ahmet Kutsi Tecer tanımışVeysel’i. Onun ışık tutuculuğuyla Veysel’in şiirleri aydınlığa kavuşmuş. Veysel, şairliğinin gelişmesinde Tecer’in büyük yardımlarını gördüğünü söylerdi her zaman. Veysel’in gün ışığına çıkan ilk şiiri Gazi Mustafa Kemal Paşa için söylediği: "Türkiye’nin ihyası Hazreti Gazi" mısrasıyla başlayan şiirdir. 

Bundan sonra bütün yazdıklarını calip söyler olmuştu. 1933 yılına kadar, köyünden dışarı hemen hemen hiç çıkmadığı halde; bundan sonra bütün yurdu dolaşmış,yurdunun çeşitli şehirleriyle kasabalarını, köylerini yakından tanımıştır. Halk ozanlarından en çok Karacaoglan’ı, Yunus’u, Emrah’ı, Dertli’yi severdi.Çağımızın ozanlarından Ahmet Kutsi Tecer’in ayrı bir yeri vardı Veysel’de. 

Onun aracılığıyla Köy Enstitülerinde bir süre saz öğretmenliği de yapmıştı Veysel.Sırasıyla Arifiye, Hasanoğlan, Cifteler, Kastamonu, Yıldızeli, Akpınar Köy Enstitülerinde bulunmuştu. 1952 yılında İstanbul’da büyük bir jübilesi yapılan Aşık Veysel’e 1965 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi, "Anadilimize ve Milli Birliğimize yaptığı hizmetlerden dolayı" özel bir kanunla vatani hizmet tertibinden aylık bağlamıştı.

Veysel’in bir başka özelliği daha vardı; köyünde ve çevresinde ondan önce bir tek meyve ağacı olmadığı halde,Sivrialan’da ilk meyve bahçesini o yetiştirmişti. Hem öyle bir bahçe ki, içinde elmadan kayısıya, kirazdan cevize kadar turlu türlü meyve ve çiçek vardı.Veysel, kardeşlerinin yardımıyla bu bahçeyi yapmaya başladığı zaman köylüleri"Atalarımız bunca yıl böyle bir is yapmamışlar, şu kör adam onlardan iyi mi bilecek ki böyle ise kalkıştı?" demişler. Birkaç yıl sonra ağaçlar yetişmiş,meyve vermiş.
 
Köylüler önceki dediklerini hatırlayıp utanmışlar ve bu defa "O kör değilmiş, meğer kör olan bizmişiz” diyerek Aşık Veysel’i kutlamışlar. İşte böylesine uzağı gören bir insandı o... Yetmiş yıl karanlık bir dünyada yaşadı. Fakat karanlık gözlerindeydi yalnız, içi apaydınlıktı,şiirleri de öyle... Halk şiirimizin bu güçlü ozanı yarim yüzyılı aşkın bir süre yazdıklarıyla, calip söyledikleriyle çevresine ışıklar saçtı. 

Âşık Veysel, aşk, doğa, tasavvufi inançlar, toplumsal gerçekler gibi değişik konuları halk şiiri geleneği içinde ustaca birleştirmiştir. Çağdaş kültür verilerinden de yararlanarak halk şiirinin dil, deyiş ve öz açısından zenginleşmesine katkıda bulunmuştur. Zengin, aydınlık, iyimser iç dünyası, şiirlerine de yansımıştır. 

Şiirlerinde yerel deyişlerle beslenmiş arı bir dil kullanmıştır. Bilime, gelişime inanan, demokrasiyi yücelten, yurt sevgisini öne alan ozan, 1940’ların kültür politikasının da etkisiyle geniş kitlelerce tanınmış ve sevilmiştir. 

Doğa sevgisini ve toprağa bağlılığı güçlü bir şekilde vurgulayan “Kara Toprak” şiiri, ozanın duyum gücünü, yaşamı algılayış ve yorumlayış biçimini de yansıtır. 

Şiirleri, Deyişler (1944), Sazımdan sesler (1950), Dostlar Beni hatırlasın (1970) adlı kitaplarda toplanmıştır.

Vekilinize soru sormak/sorununuzu iletmek ister misiniz?
Sorular/Cevaplar