Kuzu, koç, yada bir başka hayvanı ya da daha genellenmiş deyimle, öldürülm bir hayvanı kemiklerinden diriltme motifi, genel anlamda Şamanizm'den kaynaklanan bir motif olarak aıklanırken; bu inancın kaynaında, yeniden dirilişin kemikler sayesinde olacaı bulunmaktadır. Bir başka deyişle kemikler ilk duruma dönün yani yeniden dirilişin ya da doğumun çekirdeği olarak kabul edilir. İslam öncesi Türk ve Moğol inancında varlı bilinen yeniden yaratıl inancı nedeniyle, kurban hayvanlarının kemiklerinin kırılmamaya çalılması ve bunların genellikle gömülerek korunmaya çalılması, kemiklerin kaybolması ya da kırılması durumunda hayvanın yeniden doğumunda sakat olacaına dair oluşan inanç; motif kaynaını merkezi Asya/Orta Asya'ya götürmekle birlikte, Hint kültür çevresinin etkileri de göz ardı edilmez.

İran merkezli Ehl-i Hak mitolojisine göre; Şah Fazıl, tamamen yiyeceksiz kalan arkadaşlarına, tek bir kemiğini bile kırmamaya dikkat ederek, "Kuzu Barra"yı keserek yemelerini söyler. Yemekten sonra asası ile toprağa vurarak "Kuzu Barra"yı diriltir. Bu olay bir çok defa tekrar edilir ve her defasında Barra yeniden diriltilir ki; Orta Asya Şaman ve Hint kökenli aziz ve yogilerin yarattı bu motif, İran üzerinden Ortadoğu ve Anadolu'yu etkilemeye devam ederken; Hıristiyan mitolojisindeki Aziz Curcis'in, Hıristiyanlğa davet ettiği hükümdar tarafından öldürüldükten ve bir kuyuya atıldıktan sonra, bir yıldırım gürlemesi ile kemiklerinden dirilmesi ya da Kur'an da yüzyıl ölü kalıp dirilen kişinin eşeğinin kemiklerinden diriltildiğinin anlatılması, tek tanrılı dinlerde de benzeri motiflerin varlını gösterir. Her ne kadar her iki olayda da canlanan/canlandırılan kuzu ya da koç değilse de, bu anlatımları kemiklerden diriltme başlı altında değerlendirmemiz gerekir. Bu bağlamda yine Ehl-i Hak mitolojisindeki, Sultan Sahak'ın nehirden yakaladı bir balı, kırılmam kılından diriltmesi mitosunu da atlamamak gerekir.

Sonuç olarak, kemiklerden diriltme motifinin kaynak ve kökenini Orta Asya, Hindistan ve Doğu İran çgeninde ve özellikle de Şaman kültüründe aramak gerekir. Söz konusu motif, XIII. yüzyıl öncesinde Ortadoğu ve Balkanlar'a doğru yayılarak tek tanrılı dinlerin mitolojisini etkilemiş olsa da, Anadolu'daki tarikat ve yerel mitolojilere ulaşması XIII. yüzyılda artarak yoğunlaşan Moğol baskıları sonrasında Anadolu'ya doğru ilerlemeye başlayan kalenderi ve gezgin dervişler ile, kimi yerel aşiret soy babaları tarafından gerçekleştirilmiştir. Motifin yerel söylenceler ile velayetnameler ya da menakıbnamelerde çok az oranda temsil edilmesi, çok popüler bir mitos olmadı şeklinde aıklanabilir.

http://www.hubyar.org/dmitoloji.htm

Yayın Tarihi : 16 Nisan 2004 Cuma 12:07:00

Güncelleme :29 Eylül 2004 Çarşamba 14:14:25