Alalakh (Açana Höyüğü)
Tel Açana (Açana Höyüğü) diye anılan tarihi kalıntılar alanı, Asi Irmağının kıyısında, Antakya-Reyhanlı yolunun bitişiğindedir.
Açık Müze konumundaki bu yerde, Alalakh kentlerinden kalma saray kalıntıları, aslan heykelleri, insan kabartmaları, çeşitli mimarlık yapıtı parçaları gibi kalıntılar bulunmuştur.
Bu alanda, British Museum adına 1936-1939 ve 1946’da Sir Leonard Wolley’in yürüttüğü arkeolojik kazılar yapılmıştır. Burada yıkılanın yerine yenisi kurularak, kendi çağının özellikleri yaşatılmıştır. Her kentin altında bir önceki kentin kalıntıları bulunmaktadır.
Burada yerleşimin, İ.Ö.1200 dolaylarında, Hitit İmparatorluğunu da yıkan göç dalgalarının yaptığı yıkım üzerine sona erdiği sanılmaktadır.
Höyükte, 10 ayrı kalıntı tabakası saptanmıştır. Üstten başlayarak 7.katta Hammurabi’nin (Babil Kralı İ:Ö.1728-1686) çağdaşı olan Yamhad Kralı Hammurabi’den kalma yazılı belgeler bulunmuş ve o tabakadaki Alalakh kentinin, başkenti Halep olan Yamhad Krallığına bağlı Mukiş ilinin yönetim merkezi olduğu anlaşılmıştır.
Daha üstte, 4.katta ise, Mittani devletinin egemenliği zamanından kalma yazılı levhalar bulunmuş ve bunlardan İ.Ö.15.yüzyıldaki Alalakh’ın, Mittani devleti bağımlısı küçük bir Hurri krallığının başkenti olduğu öğrenilmiştir.
Alalakh, İ.Ö.1370 yılında, Hititler’in güçlü kralı I.Suppiluliuma tarafından ele geçirilmiştir.
Açana Höyüğü yakınında, kuzeyde bulunan ve bugün tel Tayinat (Tayinat Höyüğü) diye anılan yerde de kazı çalışmaları yapılmış ve bir Hitit sarayı ile tapınağının kalıntılarına rastlanmıştır. Ancak, kazı yeri sonradan kapatılmıştır. Taşınabilir buluntular da Antakya Müzesine konmuştur.
