Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Ziraat Fakültesi Su Ürünleri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı, derelerdeki su sıcaklığının arması nedeniyle Van Gölü'nde yaşayan endemik tür olan inci kefali balığının göçünün bu yıl erken başladığını belirterek, "Acilen bir kuraklık eylem planının hazırlanması ve yeni bir su paylaşım politikası ortaya konulması gerekir" dedi.

Kuraklığın şakaya gelecek bir olay, lüks bir takıntı veya bazı çevrecilerin kendilerine yeni buldukları bir iş olmadığını ifade eden Prof. Dr. Sarı, bu durumun dünyada herkes tarafında kabul edilen en büyük doğal afet olduğunu kaydetti. Prof. Dr. Sarı, Türkiye'nin diğer bölgelerinde yaşanan kuraklığın Van Gölü'nün çevresinde de yaşandığını belirtti.

İnci kefali balığının üremek için göç ettiği Van Gölü'ne dökülen irili ufaklı 100'e yakın dere olduğunu söyleyen Prof. Dr. Sarı, bunların içinde 12 tanesinin çok önemli olduğunu vurgulayarak, "Çünkü en büyük akarsu kaynakları olan bu dereler balığın esas üreme habitatını oluşturuyor. Şuan da bu 12 büyük derenin tamamında uzun yılların ortalamasını dikkate aldığımızda ciddi debi düşüşleri var. Su miktarında azalma var. Su seviyesinin azalması bize hemen su sıcaklığının artmasıyla kendisini gösteriyor. İki gün önce bu derelerin tamamında su sıcaklığı ölçümlerini yaptım. Karasu Çayı'nda su sıcaklık 17 santigrat dereceyi geçmiş durumda. Van Gölü'ne akan en büyük akarsulardan olan Bendimahi Çayı debisi en fazla düşen ve su sıcaklığı 10,5 santigrat dereceye çıkan bir akarsu olarak karşımıza çıkıyor. Çelebibağı beldesinden Van Gölü'ne dökülen Zilan Çayı'nda su sıcaklığı 20 santigrat dereceyi geçmiş durumda. Çünkü debisi çok ciddi düşmüş vaziyette" dedi.

İnci kefali balığının geçmiş yıllarda mayıs ayının sonlarına doğru, hatta geçen yıl yaşanan sellerden dolayı haziran ayı başlarında derelere girebilirken, bu yıl yumurtalarını bırakmak için şimdiden derelere göç etmiş durumda olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sarı, sulama suyu ihtiyacının ise şimdiden maksimin düzeye ulaştığını ifade etti. Derelerde çok az olan suyun üçte ikilik kısmının sulama suyu amacıyla alındığı takdirde dere yataklarından çok az su kalacağını vurgulayan Prof. Dr. Sarı, "Su seviyesinin azlığı inci kefalinin üremesini çok büyük oranda tehdit eder hale gelir. Dolayısıyla şu anda yapılması gereken şey acilen bir kuraklık eylem planının hazırlanması ve inci kefali gibi endemik türlerin üreme özellikleri de dikkate alınarak yeni bir su paylaşım politikası ortaya konulması gerekiyor" şeklinde konuştu.

İnci kefalinin bu dönemde hızlı bir şekilde derelere girip yumurtasını bıraktıktan sonra dönebilmesinin avantajlı bir durum olacağını anlatan Prof. Dr. Sarı, göçün mayıs ayı sonuna veya haziran ayının ortalarına kalması durumunda çok büyük risk ve tehlike yaşanacağını vurguladı. Bunun acısını ise 3 veya 4 yıl sonra göreceğini söyleyen Prof. Dr. Sarı, "Yumurtasını bırakmaması durumunda balık popülasyonunun azalmasına neden olacak. Bir kaç yıl sonra avcılık boyutuna ulaşması gereken balık miktarı azaldığı için balıkçılıkta da verim düşünü yaşayabiliriz. Bunun için acilen önlem almamız gerekiyor" diye konuştu.

Van Gölü'ne dökülen akarsuların su sıcaklığının 13 santigrat dereceyi geçtiği zaman balıkların giriş yapmaya başladığını, şu anda bu sıcaklık seviyesinin derelerin hemen hepsinde geçmiş durumda olduğunu kaydeden Prof. Dr. Sarı konuşmasını şöyle sürdürdü;

"Ama bu sıcaklıklar geçmiş yıllarla kıyasladığımızda çok yüksek sıcaklıklardır. Dolayısıyla ani sıcaklık artışı dağlarda yavaş yavaş erimesi gereken karları da çok hızlı şekilde eritmiş durumda. Hızlı eriyen karlar derelerde bulanıklığa neden oldu. Su sıcaklığı yükseldiği için derelere girmiş olsa bile balık bu bulanıklıktan dolayı bıraktığı yumurtalarının önemli bir kısmı telef olacaktır. Bulanıklık yumurtaları kaplayacak ve yumurta oksijen almadığı için yavrunun çıkama şansını azaltmış olacak. Kuraklığı ciddi bir doğal afet olarak dikkate alalım ve acilen harekete geçelim."

Yayın Tarihi : 29 Nisan 2008 Salı 13:13:43