Van'da çekimleri başlayan ve Küresinliler adlı topluluğun İran'dan Türkiye'ye göçlerini konu edinen filmle, resmi tarih kayıtlarında yer almayan bazı tarihi bilgilerin belgelendiği belirtiliyor.

1925 yılında TBMM tarafından çıkarılan bir kararnameyle, Van Midyat arasında Ermenilerden boşalan yerleşim alanlarına yerleştirilmek üzere İran'dan Van'a çağrılan Küresinliler adlı topluluğun, 1877 yılında yaşanan Osmanlı Rus Savaşı sırasında Osmanlı ordusunda yer almak üzere Giresun'dan Azerbaycan'a giden, daha sonra o dönemde İran toprakları içinde bulunan Azerbaycan'da yerleşerek Fars kültürünün etkisi altında kalan Giresun kökenli insanlar olabileceği dile getirildi.

Küresinliler'in yüzlerce yıldır Anadolu'dan İran'a, oradan yeniden Anadolu'ya, bazı ailelerin bir kez daha İran'a göçlerinden oluşan çok duraklı, uzun yolculuklarını konu edinen belgesel filmin çekimleri sırasında, Küresinliler adlı topluluğun İran'da yoğun Şia baskısına maruz kaldıkları, İran'da 1921-1927 yılları arasında Kaşgar Hanedanı ve Pehlevi ailesi arasında yaşanan iktidar çatışmalarında mağdur oldukları ve büyük sıkıntı çektikleri belirtildi. Pehlevi ailesinin İsmail Simko adlı ağayı silahlandırıp Küresinliler'in üzerine salmasıyla Küresinliler için tam anlamıyla bir zulüm döneminin başladığı bildirildi.

Küresinli danışmanı tarihçi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Yıldız ve kameraman Mahmut Bukay'la birlikte Van'ın Alaköy adlı yerleşim yerinde çekimler yapan iletişim profesörü, kültür araştırmacısı ve belgesel film yönetmeni Prof. Dr. Sedat Cereci, Küresinliler'in tarihsel yolculuğunun belgelenmesiyle birlikte, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin resmi tarih kayıtlarına yansımamış bilgilerinin de ortaya çıkacağını belirtti. Çekimler sırasında Alaköy'de yaşayan Küresinliler'in her fırsatta Türkiye Cumhuriyeti'ne ve Mustafa Kemal Atatürk'e olan minnettarlıklarını dile getirdikleri öğrenildi.

İRAN YÖNETİMİ KÜRESİNLİLER'İ PEKÇOK ALANDA ENGELLEDİ

Çekimlerin yapıldığı Alaköy'de konuşan ve yaşları 100'e yaklaşmış yaşlı Küresinliler'in, babalarının 1915'ten önce Van'a geldiğini söylediği, o dönemde Alaköy'de Ermenilerin yaşadığını, bazı Küresinliler'in Müslüman olan Ermeni kızlarıyla evlendiğini, babalarının yıllarca Ermenilerle komşuluk ettiğini, Rus kışkırtmasıyla başlayan Ermeni isyanı sırasında yüzlerce Küresinlinin Ermeniler tarafından kurşuna dizildiğini anlattığı açıklandı. Çalışmalar sırasında, Küresinliler'in dönem dönem ve Anadolu'nun değişik yerlerine gelip yerleştiğinin, bazı ailelerin yakınlarının halen İran'da yaşadığının, Küresinliler'in İran köylerindeki yaşamının Türkiye'deki yaşamlarından daha güç ve baskı altında olduğunun, İran yönetiminin Küresinliler'i pek çok alanda engellediğinin belirlendiği dile getirildi. İran'da yaşayan Küresinliler'in yüksek eğitim görmesinin, devlet memuru olmasının, birden fazla araba sahibi olmasının, başka pek çok toplumsal olanaktan yararlanmasının engellendiği bildirildi. Değişik dönemlerde gruplar haline Anadolu'ya gelen Küresinliler'in gelişlerine bazı dönemlerde İran sınırında İran güvenlik güçleri tarafından karşı konulduğu dile getirildi.

Mustafa Kemal Atatürk tarafından yapılan özel davet ve TBMM kararnamesiyle İran'dan Van'a gelen Küresinliler'in Ermenilerden boşalan yerleşim yerlerine yerleştirildiği, her aileye geçimini sağlaması için arazi ve öküz verildiği, ancak yalnızca göçmen konumunda olanlara yardım yapıldığı için ailelerin nüfus cüzdanlarında doğum yeri olarak "İran" yazmasının gerektiği, doğum yeri hanesinde "İran" yazmayanlara, göçmen olmadığı için tapu verilmediği belirtildi.

"KÜRESİNLİLER'İN YOLCULUK BELGELERİ BÜYÜK OLASILIKLA İRAN TARAFINDA"

Oğuzların Çepni boyundan gelip Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar yüzyıllarca süren yolculuk boyunca çok kere haksızlıklara uğrayan, baskılara maruz kalan Küresinler'in yaşadıkları tarihin tam anlamıyla resmi kayıtlara yansımadığını dile getiren belgesel filmin yönetmeni Prof. Dr. Sedat Cereci, yaşlıların ağzından yeni bir tarihi belgelediklerini, ancak filmde yer alan bilgiler resmi belgelere yansımadığı için kapsamlı bir araştırmanın içine de girdiklerini bildirdi. Küresinliler'in uzun ve çileli yolculuğunun resmi belgelerinin büyük olasılıkla İran tarafında olduğunu belirten Prof. Cereci, İran topraklarında yaşayan Küresinler'i görüntülemek için İran'da çekimler yapmalarının da olası olduğunu açıkladı.

"BELGESEL FİLM, İNGİLİZCE ALTYAZIYLA ULUSLARARASI FESTİVALLERE GÖNDERİLECEK"

Gelecek aylarda Küresinliler'in yoğun olarak yaşadıkları Van'ın İskele Mahallesi, Karagündüz ve Kasımoğlu köylerinde de çekimler yapacaklarını söyleyen Prof. Dr. Sedat Cereci, Küresinliler'in içinde yaşadıkları toplum tarafından tam olarak anlaşılmadığını, çok fazla yurt değiştirdikleri için zaman zaman dışlandıklarını, bazı kişilerin Küresinliler'in kökenini Kürtlere dayandırmaya çalıştığını, tarihi bilmeyen Vanlıların Küresinliler'i "Acem" olarak adlandırdığını, Küresinliler'in en çok kendilerine "Acem" denilmesinden rahatsız olduğunu dile getirdi. Yeni bir tarihi belgeleyen belgesel filmin, diğer belgesel filmleri gibi İngilizce altyazıyla uluslar arası festivallere gönderileceğini belirten Prof. Cereci Küresinliler'in uzun ve zorlu yol öykülerinin anlatıldığı ve pek çok durakta konaklayarak ilerledikleri yol hikâyesini konu edinen filmin adının Türkçede "Yesitikan'dan Van'a" anlamına gelen "From Yesitikan to Van" olarak belirlendiğini bildirdi. Filmin adında geçen Yesitikan'ın, Küresinliler'in İran'da yaşadığı yerleşim yerlerinden birinin adı olduğu açıklandı.