Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nün ’Aşiret Yapıları ve Karakteristik Özellikleri’ başlıklı araştırmasına göre, Van’da 15 aşiret ve bu aşiretlere bağlı 75 kabile bulunuyor. Aşiret yapılanması ise, bugün sadece Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sürüyor.

Aşiretler, kan bağı ve soy etkenlerine bağlı olarak bir veya birden fazla kabilenin birleşmesiyle meydana geliyor. Aşiretlerin başında da ‘aşiret reisi’ veya ‘aşiret ağası’ bulunuyor.

"Ağaların otoritesi sürüyor"

Cumhuriyet öncesi resmi bir unvan olarak kullanılan ‘ağalık’ kavramı, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde halk arasında halen bir kurum ve sosyo-kültürel yapı olarak devam ediyor. Dolayısıyla, ‘ağa’ unvanına sahip kişilerin otoritesi sürüyor.

Ağalık kurumunun esas olarak büyük toprak mülkiyetine dayandığı belirtilen araştırmada, özellikle devlet gücünün zayıf olduğu, kamusal hizmetlerin halka ulaşmadığı yerlerde ağalığın bir toplumsal kurum olarak, halkla devlet arasındaki boşluğu doldurduğu belirtildi.

Her dönem Meclis’teler

Yine araştırmaya göre, her siyasi parti ağa ve aşiret desteği kazanabilmek için statükocu tavır sergiliyor ve siyasal iktidarlar mevcut yapının sürmesi için destek oluyor. Araştırmada, aşiretlerin her dönem farklı siyasal oluşumlarda yer aldığı ve her dönemde parlamentoda temsilci bulundurduğu da vurgulanıyor. Aşiretler, parlamentoda genellikle aşiret veya kabile liderleri tarafından temsil ediliyor.

İktidarın belirlenmesinde kilit rol oynayan aşiretler, ayakta kalabilmek için seçimlerde aşiret üyelerinin oylarını uygun şekilde birden fazla partiye kanalize ediyor. Böylelikle, birden fazla parti desteklendiği için iktidar değişikliklerinden fazla etkilenmiyorlar.

"Aşiret nüfusu azalıyor"

Van’daki aşiretler ekonomik zenginlik ve siyasi nüfuz açısından en önde gelen nüfus katmanlarını oluşturuyorlar.

Ancak, araştırmada aşiretlerin eskiye oranla önemli ölçüde nüfus kaybına uğradıklarının altı çiziliyor.

Araştırmaya göre, aşiretler cumhuriyet döneminde başlatılan okullaşma, idari örgütlenme ve belirli oranda sanayileşme, aşiret kabile yapısında istenilen sosyo-ekonomik ve kültürel entegrasyonu sağlayamadı.

Yörede halkının önemli bir bölümünün kendisini aşiret dışında düşünemediği de araştırmanın ortaya koyduğu bir gerçek.