Soyu tükenmekte olan canlılar listesinde yer alan ve koruma altında olan Caretta Caretta deniz kaplumbağalarının yumurta bırakmak için geldiği dünyaca ünlü İztuzu plajında bu yıl 260 kaplumbağa yuvası tespit edildi.

Yuvalara yumurta bırakan deniz kaplumbağaları, yumurtalarını bıraktıktan sonra tekrar denize açılıyor.

Muğla bölgesinde sadece Dalyan ve Fethiye’nin Çalış plajına yumurta bırakan Caretta Deniz kaplumbağalarının korunması ve tedavisi için kurulan Dalyan - İztuzu Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) tarafından kaplumbağaların tedavileri yapılıyor. DEKAMER, Çevre ve Orman Bakanlığı, Özel Çevre Koruma Kurum Başkanlığı (ÖÇKK), Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) destekleriyle, 2008 yılı Aralık ayında Dalyan Belediyesi ve Pamukkale Üniversitesi arasında imzalanan protokolle kuruldu. Türkiye’nin herhangi bir yerinde yaralanan, ya da zarar gören deniz kaplumbağaları buraya getirilerek tedavi edildikten sonra tekrar denize bırakılıyor.

2011’DE 7 UYDU CİHAZI TAKILACAK

DEKAMER Müdürlüğünü yürüten Pamukkale Üniversitesi Biyoloji Bölüm Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yakup Kaska, 2011 yılında Muğla’dan 7 deniz kaplumbağasına uydu takip cihazı takacaklarını belirterek, “İlk cihazı Dalyan’da bugün taktık. İkinci cihazı Fethiye çalış plajında yarın veya bir gün sonra takacağız. Geri kalan 5 cihazı da Eylül-Ekim aylarında takacağız. Cihaz sayesinde kaplumbağaların nerelere göç ettiğini su yüzüne çıktıklarında uydudan izleyebileceğiz” dedi.

TUĞÇE BARIŞ’A UYDU TAKİP CİHAZI TAKILDI

Dalyan İztuzu plajına yumurta bırakan yaklaşık 60 yaşındaki deniz kaplumbağasına uyduk takip cihazı takıldı. Muğla vali Yardımcısı Ahmet Ali Barış, Özel Çevre Koruma Çevre Koruma Araştırma ve İnceleme Daire Başkanı Mehmet Menengiç, Ortaca Kaymakamı Mustafa Gürdal, İtalya Zooloji Merkezi Deniz Kaplumbağaları Bilim Sorumlusu Prof. Dr. Flegra Bentivegna ve Dalyan Belediye Başkanı Arif Sarı törene katıldı. Yumurta bırakmak için gelen deniz kaplumbağasının sırtına İtalya Zooloji Merkezi’nde görevli proje asistanı Fulvia Maffuci tarafından özel bir yapıştırıcı ile yapıştırılan uydu takip cihazı, kaplumbağanın gidiş güzergâhı hakkında bilgi verecek. Numara verilen deniz kaplumbağası her gün bilgisayardan izlenecek. Deniz kaplumbağasına Vali Yardımcısı Ahmet Ali Barış tarafından Tuğçe Barış isimi verildi. Vali Yardımcısı Barış, “Tuğçe kızımın ismi. Barış her ne kadar benim soyadım olsa da, bugünlerde Akdeniz bölgesindeki karışıklığa barış getirmesi için ikinci adı Barış verildi” dedi.

“İSABELLA DOĞAYA UYUM SAĞLADI”

Pamukkale Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğretim üyesi ve DEKAMER Müdürü Doç. Dr. Yakup Kaska, geçen yıl uydu cihazı takılan kaplumbağaların sinyal alımı bitinceye kadar takip edildiğini belirterek, “Türkiye’de bu çalışmalar yeni yeni başlıyor. Geçen sene iki kaplumbağaya cihaz taktık. Geçen sene uydu takip cihazı taktığımız kaplumbağalardan birisi Girit’e, oradan Libya ve Tunus’a geçerek orda kışladı. İtalya’dan getirdiğimiz yeşil kaplumbağa ise ömrünün 40 yılını İtalya’da esaret altında, rehabiletasyon merkezinde geçirdi. “İsabella” ismini verdiğimiz kaplumbağa doğada nasıl hareket edeceği merak ediliyordu. Buradan bıraktığımız kaplumbağa Akdeniz sahili boyunca doğuya doğru ilerledi, İsrail, Suriye, Lübnan ve Kıbrıs sarasındaki alanlarda dolaştı. Ardından ya cihaz bozuldu, ya da sinyal gitti. Bir daha takip edemedik. Ama bizim bildiğimiz, 40 yıllık kapalı mekândan sonra doğaya uyum sağlaması oldu” dedi.

260 YUVA TESPİT EDİLDİ

DEKAMER Müdürü Kaska, Dalyan İztuzu plajında bugüne kadar 260 kaplumbağa yuvası tespit ettiklerini belirterek, “Nisan ayında başlayan Kaplumbağaların yumurta bırakma işlemi Temmuz ayının ortalarına kadar devam ediyor. Bu süreçte bu yıl tespit ettiğimiz 260 yuva var. Bu yuvalardan 200 tanesi kum altı yuva. Yumurtalarını gece bırakan deniz kaplumbağaları, arka ayakları ile kazdıkları çukurlara yumurtalarını bırakıp gidiyor. Bir yuvaya tahminen 80-120 arası yumurta bırakıyorlar. Yumurtaların kuluçka dönemi tahminen 60 gün. 60 gün sonra yavru carettalar yumurtadan çıkarak denize ulaşır” dedi.

İZTUZU, AVRUPA’NIN EN İYİ REHABİLİTASYON MERKEZİ

Özel Çevre Koruma Çevre Koruma Araştırma ve İnceleme Daire Başkanı Mehmet Menengiç, bu tür merkezlere kurum ve Bakanlık olarak tam destek verildiğini belirterek, “Kurum olarak bu merkezi daha da geliştirilerek Avrupa’nın en iyi rehabilitasyon merkezi yapmaya kararlıyız. Bu konuda kurum başkanımız ve bakanımızın tam desteği var. Bu çalışmalar AB uyum çerçevesinde yapılan bir çalışma. Türkiye’nin ikinci rehabilatasyon merkezi Mersin Davultape’de açıldı. Bunun da yakında açılışı yapılacak. Biz ülke olarak bu rehabilatasyon merkezine büyük destek veriyoruz. Bu türü korumak bizi kıvanç veriyor. Bu çalışmalarımız Avrupa’da büyük ses getiriyor. Geçen sene Akdeniz’de en fazla kaplumbağa çıkışını yakalayan ülke durumundayız. Türkiye’de 17 bölge var. ÖÇK bölgesinde 5 bölge var ve İztuzu bunlardan en önemlisi” dedi.

Caretta Carettaların boyları 115 ile 150 santim arasında değişiyor. Kiloları ise 70 ile 90 kilo ağırlığında. Genellikle yosun yiyerek beslenen Caretta Carettalar koloniler halinde yaşıyorlar. Caretta Deniz Kaplumbağaları doğdukları kumsala yumurta bırakır. Ömürlerinin 70 yıl olduğu tahmin ediliyor. Normalde 2-3 yılda bir yumurta yapan Caretta Carettalar tenis topu büyüklüğündeki yumurtalarını arka ayaklarını kullanarak açtığı çukurlardan birine gömüyor. Çeşitli çukurlar açan kaplumbağa 80 ile 120 arasında yumurtalarını açtığı çukurlardan birine gömüyor. Yumurtlama süresi saatlerce sürüyor ve anne kaplumbağa çok zorlandığı için sürekli gözyaşı döküyor. İztuzu plajında kuluçka dönemi Mayıs Temmuz ayları arasındaki 55-60 günlük zaman aralığıdır. Ortalama 28.5 dereceye kadar sıcaklıkta erkek, 32 derecede ise dişilerin temmuz ayı başlarından itibaren yavrular yumurtadan çıkmaya başlıyor ve Ağustos ayına kadar devam ediyor. Bırakılan yumurtaların pek çok doğal düşmanı var bunların başında ise tilkiler geliyor. Yumurtadan çıkan yavrular doğal bir içgüdüyle denizden yansıyan ışığa doğru harekat ederek yaşayacakları yöne ilerliyorlar. Denize ulaşanların birçoğu yengeçlere, balıklara ve kuşlara yem olmaktan kurtulamıyor.

Uzmanlar her yüz yumurtadan 1-2'sinin yaşamasının bu canlıların neslini sürdürmesinde yeterli olduğunu söylüyorlar. İztuzu sahilinde yaz sezonunda gün batımından doğuşuna kadar anne Caretta’nın yumurtlama dönemi ve yavru Carettaların denize ulaşmaları için kumsala girmek yasak.

KAPTAN JUNA ÖNAYAK OLDU

Dalyan halkı ve burada yaşayan yabancıların, özellikle "Kaptan June" olarak bilinen İngiliz June Haimoff, Doğal Hayatı Koruma Derneğinin (DHKD), Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) ve Dünya Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) destekleriyle yürütülen kampanya sonucunda 1986 yılında iztuzu kumsalında yapılması planlanan büyük bir turizm yatırımının iptal edilmesi deniz kaplumbağalarının çevre koruma çalışmalarının sembolü haline gelmesine neden oldu. Bu çabalar sonucunda Dalyan bölgesi, Özel Çevre Koruma Alanı ilan edilerek koruma altına alındı.