Dünyada sadece Atlantik kıyıları ve Muğla'nın Marmaris ilçesi Çamlıköy Boncuk Koyu'nda üremelerini gerçekleştiren, saldırgan olmayan ve genelde 30-50 metre arası derinliklerde dolaşan kum köpek balıkları, Sualtı Araştırma Derneği (SAD) tarafından araştırılıyor. Kum köpek balıklarının üreme alanı olan Boncuk Koyu, 1990 yılında Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından 1. Derecede SİT ilan edildi. Koy, Çevre ve Orman Bakanlığı'nca 2006 yılında tamamen koruma altına alındı ve sivil girişlere
yasaklandı. 3 yıldır Haziran-Temmuz aylarında Boncuk Koyuna gelen Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD) üyeleri, kum köpek balıklarının yaşamlarını ve hareketlerini araştırıyor.

DÜNYADA İKİ MERKEZDE ÜRÜYORLAR
"Gezgin" türler sınıfına giren ve 4 bin kilometre yol katedebilen kum köpek balıklarının en çok Hint Okyanusu, Doğu Pasifik, Avustralya, Meksika, ABD ve Akdeniz'de görülüyor. Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD) Yönetim Kurulu Başkanı Harun Güçlüsoy, bu türlerin üremek için dünyada yalnızca ABD Atlantik kıyıları ve Marmaris Boncuk Koyu'nu seçtiklerini söyledi.

Akdeniz'de yaşayan grupların, her yıl Mayıs-Haziran aylarında toplanarak üreme alanına geldiklerini belirten Güçlüsoy, "Gebelik döneminin uzun olması, az sayıda yavru dünyaya getirmeleri ve özellikle Atlantik kıyılarında çok fazla avlanmalarından dolayı, kum köpek balıkları, Dünya Koruma Birliği'nin (IUCN) kırmızı listesinde 'tehdit altında' canlılar sınıfında yer almaktadır" dedi.

SALDIRGAN DEĞİLLER
Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD)'nin sualtı yaşamının korunmasına yönelik çalışması "Boncuk Koyu Kum Köpekbalığı Koruma ve Gözlem Sisteminin Kurulması Projesi" 2006 yılında başladı. Türkiye kara sularında yasadığı tespit edilen türler içinde insana saldıran ve tehlike oluşturan tür bulunmadığı, Boncuk Koyu'na gelen kum köpekbalıklarının da Akdeniz'deki aşırı avlanmadan etkilenen türlerden olduğu açıklandı.

Boncuk Koyu'nda, Avrupa'da ilk kez denenen kum köpek balığı koruma sahası oluşturma projesi, Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı tarafından yönetiliyor. SAD ve Kurum arasında başlatılan işbirliği ile projenin gerçekleştirimi Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD) tarafından yapılıyor.
SAD, daha önce başarıyla gerçekleştirdiği uluslararası ödül alan Akdeniz Foku Koruma projesinden kazandığı deneyimlerini bu projede de kullanıyor. Bu projenin üç temel amacı bulunuyor. Birincisi, köpek balığı üreme sahasının dış etkilerden korunmasını sağlayacak bir koruma bölgesi oluşturmak. İkincisi, dünyada ilk kez denenecek olan özel bir sualtı izleme sistemi kurulması. Üçüncüsü ise projede bilimsel araştırmalar yapmak ve köpek balıklarını daha yakından tanımak. Projenin bir diğer amacı da köpek balıklarının su altına yerleştirilen kameralarla izlenmesi.

KOYA SİVİL GİRİŞİ YASAK
Koyda üç yıl önce, Çevre ve Orman Bakanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik ve Su Ürünleri Fakültesi ve Sualtı Araştırmaları Derneği (SAD) bünyesindeki Ekoloji Grubu (EKOG) tarafından inceleme yapıldı. Koy, Özel Çevre Koruma Başkanlığı tarafından "Kumsal Köpekbalığı (Carcharnius Plumbeus) Koruma Alanı" ilan edilerek kapatıldı. Koy içine şamandıra yerleştirilirken, şamandıralarla belirlenmiş alanda tekne ile seyretmek, balıkçılık, yüzme, aletli veya aletsiz dalış yasak.

Kumsal köpekbalıkları (Carcharhinus Plumbeus), 100-250 kilo ağırlığında, 1-2,5 metre uzunluğunda. Bir defada 12-15 yavru doğurabiliyor, 1-50 metre derinlikte yaşayabiliyor. Dünyada üreme alanının Boncuk Koyu dışında sadece Amerika'nın güney sahillerinde olduğu biliniyor. İnsanlara saldırmayan kumsal köpekbalıklarının Akdeniz'de tek, dünyada ikinci üreme merkezi ise Gökova Körfezindeki Boncuk Koyu biliniyor.

ALAN GENİŞLETİLECEK
Boncuk Koyu'nda kum köpek balıklarını incelemek için değişik üniversitelerden öğrencilerle gelen Sualtı Araştırmaları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik ve Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Harun Güçlüsoy, "Gökova körfezinin Boncuk koyunda kum köpekbalıklarını araştırmak üzere çalışma yapıyoruz. Yaklaşık üç yıldır bu çalışma sürüyor" dedi.
Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından Türkiye'de ilan edilmiş 14 Özel Çevre Koruma alanından birisinin de Boncuk Koyu'nda küçük bir alan olduğunu anlatan Güçlüsoy, şöyle konuştu: "Koyun içinde yaşamakta olan ve en az iki ay burada kalan kum köpek balıkları bugüne kadar kimseye zarar vermedi. En azından bize böyle bir şikayet gelmedi. Bizim burada yaptığımız çalışmada, kum köpek balıklarının alanı ne kadar kullandıkları, nasıl kullandıkları. Bu alana her yıl geliyorlar mı, gelen bireyler aynı mı değil mi, yoksa iki yılda bir mi geliyorlar bunları araştırıyoruz. Sualtı Araştırmaları Derneği ile birlikte bu araştırmayı yürüten başka kurumlar da var. Özellikle Özel Çevre Koruma Kurumu bize çok büyük destek veriyor. Bunun yanında ODTÜ, Hacettepe Üniversitesi, Koç Üniversitesi su altı araştırma grubu bu çalışmalara ellerinden geldiği imkanlarda destek veriyor. Önümüzdeki yıllarda bu alanı daha da genişleterek bu çalışmayı sürdürmek istiyoruz."

Yayın Tarihi : 22 Haziran 2008 Pazar 12:30:17