Hasankeyf'te kutsal vadi

Batman'ın Hasankeyf İlçesi'nde Karayün Köyü'nde Urartular'a ait açık hava tapınağı, camii ve kilise ortaya çıktı.

Hasankeyf Kazı Ekibi Başkanı Prof. Dr. Abdüsselam Uluçam, 3 mabedin yan yana olmasının kültür ve inanç tarihi açısından önemli olduğunu belirterek, "Bu 3 mabedin yan yana olması insanların o dönemde kavgalı değil, barış içinde yaşadıklarını gösteriyor" dedi.

Karayün Köyü yolundaki kazılarda 200 metrekarelik alanda 3 farklı dine ait 3 ayrı mabedin varlığı ortaya çıktı. Kilisede kazı çalışmalarını sürdüren Prof. Dr. Uluçam, Derike Kilisesi olarak adlandırılan kilisenin Kadim-Süryani Kilisesi olduğunu söyledi.

2 ek bölümü olan kilisenin mimari yapısı ve planını ortaya çıkarmak için çalışmaların sürdüğünü kaydeden Prof. Dr. Uluçam, "Buranın ayrı bir özelliği var. Yalnız kilise olarak değerlendirmemek lazım; çünkü vadi kutsal bir alan. Vadiyi çeviren kayalıkların içine insanlar kendilerine yerleşim yeri seçmişler. Bizim mağara dediğimiz oyularak elde edilmiş konutlar var. Burada yaşayan insanlar ibadetlerini birarada gerçekleştirmişler. Vadinin tam orta yerinde kaya kitlesine oyulu şekillendirilmiş bir açık hava tapınağı var. Biz bunun ilk örneklerinin Urartular dönemine kadar uzandığını görüyoruz. Kutsal bir yer. Muhtemelen Tanrı Havri'ye doğru uzanan bir yolun başlangıcıdır. Manen öyle bir ifade kullanılır. Kutsal mabedin hemen üst tarafında 3 mezar var. Müslümanlar'a ait mezarların hemen yanında da bir camii var; ama zamanla ve defineciler tarafından yıkılmış ve hemen ötesinde bu kilise. Çok tanrılı dine ait, çok eskilerden Urartu dönemi, ondan da önceye uzanan açık hava tapınağı, hemen onun üst tarafında camii ve biraz daha yukarıda kilise. Yani 3 ayrı dine ait 3 mabedin varlığı söz konusu ve birarada oluşu da bizim için enteresan. Hem kültür hem de inanç tarihiyle ilgili bizim için önemli. Ayrıca kilisenin etrafında Müslüman mezarları var. Bir Müslüman mezarının ayak taşında Süryaniler'e ait haç ve yazı mevcut. Bu o dönemde insanların kavgalı değil, barış içinde yaşadıklarını gösteriyor. Yüzyıllar, bunları ayrıştırmış, mağaralar ve mabetler yıkılmış" diye konuştu.

Prof. Dr. Uluçam, Hasankeyf'in sular altında kalması durumunda ilk su altında kalacak olan yerlerden birinin Kutsal Vadi olması nedeniyle kazı çalışmalarını buraya yönlendirdiklerini, aynı zamanda Zeynelbey Türbesi ve Kalebaşı'ndaki Büyük Saray'da da kazı çalışmalarının devam ettiğini ifade etti.

Bu yıl için 1.5 trilyon lira ödenek ayrılan Hasankeyf kazılarında 30 uzman, 80 öğrenci ve 120 işçinin dönüşümlü olarak görev alacağı kaydedildi.