Damat İbrahim Paşa (Nevşehirli)   (1662-1730) 

Osmanlı sadrazamı. Damat İbrahim Paşa Bosna’da doğdu. Küçük yaşta Enderun’a alındı burada yetişerek Silahdarı Şehriyari oldu. 1579 yılında Diyarbekir, 1581 yılında Şam, 1583’de Mısır valiliklerinde bulundu. Bir yıl dört ay sonra, yerine Mısır defterdarı Sinan Efendi’yi vekil bırakarak İstanbul’a geldi 

Osmanlı Padişahları’ndan 3. Ahmet’in kızı Fatma Sultan ile evlenerek tarihe “damat” olarak geçen Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, Sadrazam da olunca, bir dizi reform ve iyileştirme faaliyetine girişti. 1718’den 1730’a kadar tüm yetkileri elinde tutan Damat İbrahim Paşa, Sadareti’nin ilk 5 yılında ülkeyi savaştan uzak tutarak öncelikle ganimetle beslenen Yeniçerileri kendisine düşman etti. 

İbrahim Paşa, bugünün subayları anlamındaki Yeniçeri ağaları da dahil olmak üzere devletin üst düzey bürokratlarının maaşlarında dolaylı bir uygulama ile indirim yaptı. Paşa, bir süre sonra kötüye giden ülke ekonomiyi düzeltmek amacıyla, paranın üzerinde oynama yaparak, Osmanlı’da ilk devalüasyonu da gerçekleştirdi. Paşa’nın akılcı bir operasyonuyla gümüşün dirhemi iki akçe birden düşürüldü. 

Ancak, gümüşün değeri düşünce esnafın satışları durdu. Bir süre sonra da piyasalarda gümüş krizi yaşandı. Gümüş krizi nedeniyle zolta, para ve çil akçe darphanede kesilemedi. Piyasadaki dengesizlik yüzünden zolta değerinden bir-iki akçe daha pahalı alınıp satılmaya başlandı. Buna rağmen devlet, sıkı para politikasında direndi ve resmi değerinin üzerinde zolta almadı. 

Bu nedenle zolta piyasadan tamamen çekilince İstanbul’a zahire ve diğer mallar gelmemeye başladı. Bundan da esnaf olumsuz yönde etkilendi ve isyan etti. Sadrazamın siyasi düşmanlarının bir araya gelmesi ve bunlara öfkeli esnafın da destek vermesiyle Patrona Halil adında serseri bir hamam tellağının başını çektiği bozguncular ayaklandı. Ayaklanmanın başlarında esnaf da kepenklerini indirerek onlara katıldı. 

Damat İbrahim Paşa, 28 Eylül 1730 günü, ayaklanmanın başarıya ulaşması sonucu öldürüldü. Sadrazamının kellesini vererek kurtulacağını ümit eden Padişah 3. Ahmet de, ayaklanmacıların öfkesinin dinmediğini görünce yerine 1. Mahmut’u geçirerek tahttan çekildi. 

Damat İbrahim Paşa, bilgili bir yönetici, şair ve hattattı. İlk devlet matbaası onun döneminde açıldı. Batı dillerinden, Arapça ve Farsça’dan yapıtlar çevrildi. Dönemin sanatçıları korundu. Geleneksel sanatlar (çinicilik, kâğıtçılık vb) canlandırıldı. “Lale devri” diye anılan bu dönemde anıt-çeşmeler, camiler yapıldı. Çeşitli yangınlar ve depremlerle yıkılan İstanbul onarıldı, parklar, bahçeler, köşkler, saraylar, yalılar ve çeşmelerle donandı. 

Nevşehir ve Ürgüp’te cami, medrese, kütüphane, çeşme, hamam yaptırdı. Bazı kaynaklara göre orada doğduğu söylenen Muşkara Köyünü’de Nevşehir adıyla kaza merkezi yaptı. Şehzadebaşı’nda Fatma Sultan’la yaptırdığı Dârü’l-hadis, mescit, sebil, kütüphane, Hocapaşa’da mescit, Dârü’l-hadis, hamam, Sadabad’daki cami döneminin en önemli yapılarındandır.