Hacı Bektaş Veli   (1209-1271) 

Hacı Bektaşi Veli, Ahmet Yesevi’ nin öğrencisidir. Dört Kap Kırk Makam öğretisi sonucu yetişmiştir. Mevlana’nın Farsça bilen elit kesime yönelmesine karşın , Hacı Bektaşi Veli, kırsak kesime ve halka yönelmiştir. Felsefesi gönül aşıklığına ve inanç esnekliğine dayanır. Amacı, hoşgörü, düşünce, inanç davranışı yönünden bütün insanlara ve dünyaya açılmaktır. 

İnsan taşıdığı can nedeni ile bir duygu varlığıdır. Bu duygu can taşıyan bütün canlılara karşı bir sevgi dağıtımını gerekli kılar.Hoşgörüyü bilmeyen, hoşgörüden anlamaz. Biz bir pergele benzeriz diyor. Bir ayağımız şeriatta durur. Öteki ayağımızla çizdiğimiz daireye yetmiş iki millet girer diyor. İşte burada da Tanrı sevgisi alınarak tüm insanlığın nasiplendiğini görüyoruz. 

Bütün insanlık alemine sevgi dağıtılıyor.
Hacı Bektaşi Veli, hoşgörü erdemini; affedici, tok gözlü, tatlı sözlü , güler yüzlü, sevgi dolu olma hali olarak açıklıyor. Hoşgörü, inanç, düşünce ve vicdan özgürlüğüne saygı gösterme olgunluğudur. Bu felsefede savunulan üç şey, sevgi, hoşgörü ve toplumsal barıştır. Bektaşilikte Kalp hazinesinin, Allah sevgisi, Resülüllah’ın Ehl-i Beytinin sevgisi ile dolup, başka bir sevginin o kalbe girecek yer bulamaması, kesinlikle gereklidir. 

Bektaşilikte kişiye neyin doğru ve yanlış olduğunu söylenmeyecek ancak kişi bunları ayırt edecek hale gelecektir. Bu yola girmek ateşten gömlektir, demir leblebidir diye uyarıda bulunulur. Bektaşi eğitiminin temeli insana insan olmayı öğretmektir.İnsan-ı Kamil olmak denilen bu eğitim dört aşamadır. 

1.Benlikten arınmak (Nefis Temizlemek) Mürşitte erimek
2.O’na ulaşmak, (Allah’a ulaşmak) (Ölmeden önce ölmek)
3.O’nunla olmak (Allah!’ta erimek) (Hak’ta hak olmak)
4.O’ndan bize ulaşmaktır. (Allah’tan vermektir) Hak’tan, halk’a inmektir.
Bektaşi felsefesinde Allah’a sevgi ile yaklaşılır. Bu yolculuk sevgi yolculuğudur. Önemli olan bilmek değil olmaktır. Kişi nasip alır almaz, ona seni senden aldık sana teslim ettik denilmektedir. Yani senin öz cevherini kullanma becerisi ve sorumluluğu sana aittir denilmektedir. Bektaşilik şefkatte güneş gibi, cömertlikte su gibi, alçak gönüllükte toprak gibi, teslimiyette ölü gibi, örtücülükte gece gibi olmaktır.
Özetlemek gerekirse Kendi cümleleriyle Bektaşilik eline, diline, beline sahip olabilmektir.