8
Mayıs
2024
Çarşamba
NİĞDE

Niğde Çarşısı

Kentlerin dününü özetlyen eski arastalardır. Gazantep,Urfa, Maraş, Diyarbakır, Safranbolu,Konya, Kayseri, gibi kentlerde 'Çarşı' olgusu turizm için çekim alanıdır.

Niğde kent olarak eski bir tarihe sahiptir. O nedenle farklı kentlerde korunan çarşı kültürünün yaşaması gereken merkezlerdendir. Nedense kent dünden taşınan çok önemli bir alışveriş dokusuna sahip değildir.

Niğde ve Bor ilçesinde el sanatları yönünden ciddi alt yapı vardır. Hatta farklı bölgeleri besleyen üretimlerde bölgede yapılagelmiştir.Çan, Çıngırak, Keçe,Kepenek,Deri, Köşker, Palan,Heybe, Ot Yastık, Halı, marangozluk ve ağaç oyma işleri bölgede ilgi bulan üretimlerdir.

Niğde içinde Cullaz Sokakta Halen Manisa Valisi Refik Arslan Öztürk döneminde başlatılan çaılşmalarda Niğde için bir dün anlatan sokak çabası vardı. 3 yıl önce Niğde'den Vali ayrıldı. O çalışmada kaldı gibi. Sokak iyileştirmeden söz ediliyor ama açıkta yapılan yok. Niğde için hareketli sayılacak alışveriş bölgesi İmam-Hatip ile Mezarlık arasında uzanan yol boyunca ve İstasyon Caddesini kapsayan alan denirse yanlış olmaz. Paşa cami çevresi ve araç trafiğine kapalı yol boyuncada işyerleri var ama eski Çarşı kültürünü taşıyan bir alan yok.

.Niğde için bu tür bir bölge oluşturulması gerekiyor. Çekim alanı olacak ve Niğde gelenlerin mutlaka gitmem şart diye bireyi çekecek önemli çarşı dokusu Niğde içinde ihtiyaçtır.

Macar gezgin Bela Horvarth bölgemize 1913 yılında bölgeye geldiğinde bu konuda yazdıklarına bakılırsa çok yaygın meslek üreten işyerleri daha o zamanda dahi varmış. Gezgin O dönem ki gözlemlerini de yazmış.Özellikle Konya’da iş yerleri gezmiş ve farklı çarşılardan bahs etmiş ve gördüğü Barakalarda yapılan el sanatlarından övgü ile söz etmiş. İlginç bir gözlemi de sandık iş yerleri ile ilgili. Diyor ki bir sandık içinde ayakkabıcının malzemesi, yada turşu gibi ürün var. Gün doğduğunda bu sandık kapakları açılıyor çevreye ne satıyor ise onları tanzim edip kendiside o sandığın içine otuyor ve işine bakıyor. Kira derdi yok.İşini yapıp günlük kazancını çıkarıyor.

1970’lere değin bu alışkanlığın yaşadığını anımsadım. Bor’da Paşa cami arkasında Köşkerler Sokağında daha birkaç dünden kalan eski işyeri var. O sokak araları sıcaklığın dostluğun içtenliğin ve sonuçta 'şükür' demesini bilenlerin çalıştığı alanlardı. İş yerlerindekileri bir düzeneği var dı ki çalışandan başkası içine girse bir şey bulması olası değildi. Küçük bir masa ve iş yapacağı alet edavat ile o alanı yararlı kullanıp çalışan usta insanları anımsıyorum.

Sonrasında iş yerleri dağıldı. Çalışma anlayışı farklılaştı. Barakalar yok oldu. Sonrasında Belediyeler olmadık yerde büfe diye alanların oluşmasını sağladılar. Kiminde seyyar satış araçları türedi.

Kent için görünümde sorun olan noktalarda doğdu.Kiminde önlem alındı, kiminde yol verildi. Ancak geçen süreç gösterdi ki kentleri yaşatmak ve canlı kılmak o kentin dokusunda dünde olanı korumakla da oluyor.

İşte Niğde için Cullaz Mahallesi projesi gerçekleşip o bölge korunarak amacına uygun tanzim edilebilse idi bir farklı alan yaratılarak geleceğe taşınabilecekti. Keza Niğde içinde tamamen otantik düzenleme ile açılması gereken bir yerde onarılan Bedesten belki bu anlamda önemli bir boşluğu dolduracak.İçinde mekanlarda el sanatları anlayışı ile yararlı hale getirilse özel bir çarşımız olacak.

Niğde ve Bor'da el sanatlarını yaşatacak yöresel ürünleri satacak, eski yapılarla mutlaka yeni çarşı alanları oluşturmalıdır.

El sanatları çarşısı Niğde’de Turizme açılan pencereden görülecek bir özel güzellik olacaktır.

Niğde el sanatları konusunda olanaklarını doğru kullanmamıştır. Bor Niğde için 13 kilometre ötededir. Bor Salı Pazarı ata sözlerine konu olmuştur. Bu noktada bölgede Panayır gibi kurulan iki Pazar Bor ve Niğde’de iken bugün bu noktanın çok gerilerine gidilmiştir. Niğde ve Bor pazarı sebze meyve pazarı konumuna giderek inmektedir. Semt pazarı konumunda pazarlar durumuna gelmişlerdir.

Çünkü bu pazarları önemli kılan el sanatları hemen hemen yok noktasına gerilemiştir. Niğde için dünde kalan özellik ve güzellikleri yaşatmanın yolu faal çarşılar yaratmaktır. Bu konuyu önemsemek kent içinde yaşamıda hareketli ve canlı kılacaktır.

Niğde mutlaka kent dokusuna bozmadan ama dünde olanında yapıldığı ve yaşadığı el sanatlarının üretim ile sergisinin olacağı çarşıları kurmak şarttır.. Bölge Turizmden alacağı pay için önemli bir kapı bu yapılanlar olacaktır.
Ömer Fethi Gürer
Yayın Tarihi : 5 Ağustos 2006 Cumartesi 11:34:42


Bu haber hakkında yorum yazmak ister misiniz?