Kemerhisar tarihi dünü ile bölgemizin en önemli yerleşim yeridir. Tyana ören yerinde sit alanı bölgede tarihi doku ile ilgili çok sayıda rivayet vardır.

Değişik dönemlerde başlayan ancak arakası gelmeyen kazı çalışmaları 2000 yılında Niğde milletvekili Eyüp Doğanlar,Vali Refik Arslan Öztürk ve Kemerhisar Belediye Başkanı Bülent Ilgaz, Prof Dr Asım Tanış ve benim girişimlerim ile öne çıktı.

Yıllarca yazılarımızla kemerlerinin kurtarılması çağrılarımıza kulak verilip Bakanlık desteği de sağlanarak çalışmalara başlandı.

Dönemin Bakan İstemihan Talay, Tyana’yı GELDİ. GEZDİ. GÖRDÜ.. Kemerlerinin kurtarılması isteklerine olur verdi. Kemerlerin bahçe duvarı olarak kullanılan bölümünde bahçe duvarları yıkıldı..İki yönlü on metre genişliğinde açıldı.

Bu konuda istimlakler içinde ödenekler sorun yaratsa da kemerlerde önemli bölüm açığa çıktı.

Su kemerlerinin bittiği yerde bir saray kalıntısının da bulunmasını muhtemel görülüyordu.Saray içinde çalışma planlanıyordu.

Tyana kazı çalışmalarına da o süreçte geçildi ve yaklaşık 4 yıldır Kemerhisar da kazı yapılıyor..

2004 yılında bu kere Turizm ve Kültür Bakanı Erkan Mumcu’da Kemerhisar’a gelip bölgede incelemelerde bulundu.

Bölgemizde tarihi eserler konusunda eski vali Öztürk döneminde duyarlılık oluşmuştu ancak son yıllarda arkası devam etmedi. Birden çok bölgede kazı çalışmaları olsa da Niğde’de keşif bekleyen çok yer var.

Niğde, Çamardı, Çiftlik, Altunhisar, Bor, tarihi eserler ve korunacak eserler yanında höyüklerde gelecekte Niğde’yi daha da öne taşıyacak bulguların olduğunu iddia etmiyoruz, inanıyoruz.Gün ışığına çıkmamış eserlerde var biliyoruz.

Örneğin Ankara-Adana Otoyolundan dahi görünen Keçikalesini yetkililere ‘restore edin’ demesekte bir tabela ile olsun varlığını belirtmek çok mu zor diye de Sormadan edemiyoruz..
Keçikalesi diyelim ki göz önünde değil ama Kültür Bakanlığınca 1995 yılında Arkelojik sit alanı olarak korumaya alınana Dünyanın Tyana diye bildiği Kemerhisar’da MS II yy İmparator Trajan ve Hadrian’den günümüze gelip geçen her uygarlığının bir izi kalmaması olasımıdır?

Tyana Batık kenti kurtarılmayı beklese de bir bölümü toprak altında kaldığı sanılan kemerlerin açıkta bulunan bölümlerini dahi hayranlık uyandırmaktadır.

1997 yılında yapılmış çok ta kapsamlı düzenli ve bilgi bulunan Niğde yıllığında Tyana ören yeri ile ilgili bir bölüm var.

Aynen şöyle yazılmış’ Uzun yıllar Kemerhisar belediyesinin alt yapı çalışmaları sırasında ve yapılan temel kazılarında Roma çağına ait çok önemli eseler bulunmuş, bunları da Kemerhisarın çok önemli bir merkez olduğunu ispatlamıştır. Yüksek kabartma tekniğinde yapılmış heykeltraşlık eserler halen Niğde müzesinde sergilenmektedir.’

Bu yazı dahi insanın tüylerini diken diken ediyor .Ne denli önemli bir hazinenin ne denli basitçe yok edildiğinin acı bir belgesi ve kanıtı bu yazıdır. Yazıda ne deniyor belediye alt yapı çalışamaları ile temel kazılarında bulunan eserlerden söz ediyor 2004 yılındada belediye kanazlizasyon yolu açarken yine eserlere erdi ne yapıldı hemen geri kapatıldı.

Temel kazıyorsunuz, alt yapı çalışmasına bulunuyorsunuz ve tarihi eserler küreğinize , kazmanıza yada kepçeye takılıyor ve siz bu bölgeyi 1995 yılında sit alanı ilan ediyorsunuz. Dikkat edermisiniz ne kadar önemli tarihi değerler eserler, yapılar nasıl ellerimizle yok ediyoruz.
Kemerhisar’ın altında bir batık kent olduğunu yetkilileri bırakın çocuklar dahi biliyor ve ne acı ki bu kent açığa çıkartılmak şöyle dursun korunmuyor, korunamıyor.

Roma hamamı, Açık hava müzesi sergilenen eserleri, Kemerleri, Dikilitaşı ,. Kemerhisar mezarlığındaki mezar taşları dahi korunmalı idi. Son bölgeye gittiğimde mermer mezar taşlarının eski mezar taşlardan fazla olduğunu gördüm. ve bölgedeki Dikilitaşa gidip yine baktım. Ola ki bir kamyon kasası dokunur .Bir kepçe vurur yıkılır. Yerinde duruyordu,Taşın üç adet mermer sütünü üst üste bir adet aynı boy sütün da yanda idi. Bu sütünde ne ola diye sordum, soruşturdum anlatılan çoktu. İşaret diyen, eski meydanın merkezini gösterdiğini söyleyen, bir saray kalıntısı olduğunu varsayan kısaca değişik rivayetlerle olaya yaklaşan vardı. Bir hemşehrimizin değimi ile ‘taş gavurlar dan kalmış’ duruyordu.

Bu taşın çevresi biraz açılırsa bakalım ne çıkacak.Dikilitaş’ın dününü anlatan tanıtıcı tabelası yok.

Dikilitaş çevresi bir kaç metre genişlikte kazıldığında belki daha farklı bir görünüm çıkar, İstanbul daki At meydanında Dikilitaşların zemini gibi yazılı belgelere de erilebilir Dikilitaşta yapılacak bir çalışma için gününü bekliyor.

Dikilitaş çevresini açmalıdır Bilimsel çalışma içinde bir Ünüversite ile de iş birliği yapılabilir ve bu taşın zemini bulunmalıdır. Bu taşta önemli bir ayrıntıdır.

Niğde Üniversitesi Kemerhisar için özel bir çalışma bölümü açmalıdır.Arkeleoji VE Tarih ile ilgili bölümü yıllarca bölgede kazı yapsa alt yapı sorunu olmaz.

Hititliler,Romalılar dönemini görmüş Kapadokya’nın merkezi olmuş Antik Tyananın bugün yetkililerce de kabul edilen yanlış iskan sonucu oluşmuş yeni Kemerhisarın altından çıkarılması zamanı geçmektedir...

Kemerhisar’ın kemerlerini’de, Dikilitaşı’da , Roma hamamınıda önemli birer belgedir..

Kemerhisar için çabalayan Prof.Dr.Asım Tanış İtalya Venedik Üniversitesin de öğretim üyeliği yapmış, İtalyanca Türkçe sözlük yanında değişik konularda kitaplar yazmış Niğde sevdalısı bir isim.

Kemerhisar için yıllardır yoğun bir çaba ve çalışma içinde. Bölge tarihini araştırıyor. Batık kenti açığa çıkması için olaganüstü uğraş veriyor. Bölgede kazı çalışmaları için İtalya’da da çalışmalarda buldu bir yerde kazı ekibini o bölgeye taşıdı denebilir ancak 2004 yılında kazı ekibinden ayrıldı. Çalışmaların daha kapsamlı ve geniş bir ekiple yapılmasını istiyor.
2005 yılında ne olacak bekliyoruz. Tyana kazısı Niğde değil ülkemizin en önemli kazılarından biridir.

Vali Refik Arslan Öztürk Erzincan’a tayin oluncaya kadar Niğde’de Turizmi uyandıran isim olmuştu yerine iki yıl önce gelen Vali Gündüz Beder’den Turizm konusunda çok ses duymadık. Hatta konularla ile gibide durmuyor.

Kemerhisar Belediye Başkanı da yeni dönemle ilgili kamuoyuna yansıyan bir açıklaması yok. Tyana kazıları için mutlaka sponsor ve daha kapsamlı bir çalışma gerekiyor.
Turizm ve Kültür Bakanı Erkan Mumcu, Tayanallı Appolon hayatını öğrenince Kemerhisar’da uluslararası Felsefe kurultayı toplanmasını önermişti.Olurmu keşke olsun ama kazı olsun devam etsin. Kemerhisar’ın kaderi değişecekse bu çalışmaların sona ulaşması ile olacak ama göründüğü kadarı ile Orta yerde ses yok.

Niğde’nin Gençliği ile öne çıkan yeni İl Turizm ve Kültür Müdürüne soruyoruz. TYANA İLE İLGİLİ NE YAPILIYOR. KAZILAR NE ZAMAN YENİDEN BAŞLAYACAK. TYANA FESTİVALİNİ KİM DÜZENLEYECEK?