İznik çinileri ile meşhur Yeşil Türbe'nin dış cephesine konulacak orijinaline en yakın çinilerin imali için Türkiye ve dünyadaki önemli çini fırınları çalışma başlattı.

Bursa Valiliği'nin koordinasyonunda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin sponsorluğunda köklü bir restorasyon çalışmasından geçen Yeşil Türbe'de, iç kısmın tadilatının büyük bir kısmı tamamlandı. Ancak, sekizgen şeklindeki türbenin dış 7 cephesine 1970'li yıllarda konulan banyo fayanslarının sökülerek, orijinaline en uygun tuğlalı çinilerin takılması gerekiyor.

Usra-Pekerler ortaklığındaki müteahhit firma, Kültür Bakanlığı İstanbul Konservasyon Merkezi'nde yapılan buz testinden hiçbir numunenin geçememesi üzerine, 50 olan tur sayısının yeniden düzenlenmesini istedi. Yapılan araştırmalarda, geleneksel el işi olarak yapılan bu tür çinilerin en fazla 6 turluk buz testine dayanabilecekleri tespit edildi. Artı 40 derece sıcaklıktan eksi 20 dereceye geçilen buz testinin bir turunda çinilerin sırlarında çatlama meydana gelmemesi gerekiyor. 50 tura dayanamayan numunelerden sonra müteahhit firma, İznik, Kütahya, İstanbul ve Özbekistan'da geleneksel usullerle çini imal eden önemli isimlere Bursa Müze Müdürlüğü'nden kayıtla verilen orijinal tuğlalı İznik çinilerini gösterdi. Bazı firmalara numuneler zimmet karşılığı teslim edildi.

İznik Kaymakamı Hüseyin Avcı, ilçedeki önemli çini fırınlarının Yeşil Türbe'nin tuğlalı dış cephe çinilerini yapabilecek kalitede olduğunu belirterek, İstanbul Konservasyon Merkezi'ne gidecek numuneyi üretmelerini teşvik ediyor. Usra İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Uslu, Kütahya'da devlet sanatçısı Sıtkı Olçar ile İznik Kaymakamı Hüseyin Avcı'nın tavsiye ettiği çini fırını sahipleri ile görüştü.

Kütahya'da Osmanlı Çini'nin sahibi Sıtkı Olçar, orijinal numunede yaptığı incelemede, tuğla kısmında toprak ile birlikte karınca yumurtası büyüklüğünde kuartz minerallerinin dayanıklılığı sağladığını, üstündeki sırrın da çok özel bir el işçiliği ile altına beyaz astar atılarak turkuaz renk ile gerçekleştirildiğini söyledi. Yeşil Türbe için numune çalışması yapacağını belirten Sıtkı Olçar, Türkiye'nin dünyaya mal olmuş bir sembolü için bütün maharetini ortaya koyacağını söyledi.

İznik'te üretim yapan Çandarlı Çini'nin sahibi Tamer Çandarlı da daha önce yaptıkları numunelerde 6 renk tonu oluşturduklarını, orijinaline çok yakın sırrı yaptıklarını, ancak tuğla kısmında bazı değişiklikler ve sır kısmının tuğlaya adaptasyonunda ince birkaç ayarlama ile orjinaline en yakın üretimi gerçekleştirebileceklerini söyledi.

Diğer taraftan İstanbul'da faaliyet gösteren İznik Çini Vakfı da Bursa Valiliği'nin talebi ile Yeşil Türbe için numune hazırladı. Türbenin içerisindeki eksik çinilerin üretiminde yer alan vakfın ürettiği tuğlalı dış cephe çinilerinin buz testine girmeden önce verdiği fiyat teklifinin çok yüksek olması sebebiyle değerlendirmede ikinci planda kalması dikkat çekti.

Özbekistan'dan da gelecek çini numunelerinin önümüzdeki haftalarda 6 defa tekrarlanacak buz testine girecekleri bildirildi. Bir ay içerisinde bütün üreticilerin ürünleri değerlendirilecek, verilecek karar doğrultusunda fayansların yerine Yeşil Türbe'ye çiniler konulacak. Yeşil Türbe'de çinisi kullanılacak firma önemli bir referans sağlamış olacak. Yeşil Türbe'nin dış cephesindeki tuğlalı çinilerin 11 santimlik bir kalınlığa sahip olması, arka kısımlarının yerleştirme için konik şeklinde bulunması, sırlı kısmı çok ince ve sağlam olmasına rağmen, topraklı tuğlanın dalgalanmasının sırda da yer bulması üretimi zorlaştırıyor.