Bursa'da yaşayan 25 yıllık gazeteci Ali Eşref Uzundere, Ermeniler'in yaptığı mezalimi fotoğraflarla gözler önüne seriyor.
 
1982 yılında muhabir iken Erzurum Atatürk Üniversitesi'nin düzenlediği Ermeni terör örgütü Asala'nın yaptığı eylemlere yönelik basın açıklamasına gittiğini belirten Uzundere, "O açıklama sonrası bu olayları araştırmaya karar verdim. Aslen Iğdırlı olduğum için daha çok merak ettiğim konuyu araştırmak için hafta sonları Erzurum-Iğdır arasında gidip geldim. Bu zulmü yaşayanlar ile konuşarak bire bir bilgi aldım. Daha sonra Erzurum Atatürk Üniversitesi'ne somut delilleri sundum. Arşivler ile benim delillerim karşılaştırıldığında olayların doğruluğu ortaya çıktı. Daha sonra 4 yıllık ön çalışma ve rapor hazırlığı dönemi sonucu oluşturulan ekiple birlikte 1986 yılında Iğdır'ın Oba Köyü'nde ilk kazıyı yaptık. 100 metrekarelik bir evde yapılan kazıda 98 kişinin iskelet kemiklerine ve çeşitli bulgulara rastladık. Bu kazı ayrıca Ermeniler ile ilgili ilk toplu mezar kazısı niteliğini taşımaktadır. Bu köydeki tanıklardan Sakine Aksu, Hüseyin ve Mehmet Köprü'nün ifadelerine göre, Tandırdamı katliamının yapıldığı yerde de kazı çalışması yaptık ve yine aynı manzaralar ile karşılaştık. Daha sonra 1 Temmuz 1986'da Erzurum Alaca Köyü'ndeki kazıda 278, Yeşilyayla'da yapılan kazıda ise 100'e yakın Türk ve Müslümanın iskelet kemiklerine ve Kuran'ı Kerim parçalarına rastladık" dedi.
 
Gerçeklerin bir bir ortaya çıkmasıyla birlikte çalışmalarına daha çok hız verdiğini açıklayan Uzundere, "20 Haziran 1991 yılında Kars'ın Subatan Köyü'nde yapılan kazıda çoğunluğunu çocuk ve kadınların oluşturduğu 570 kişinin iskelet kemikleri ortaya çıktı. 80 metrekarelik alanda yapılan toplu mezardaki kazıda, üst üste kemik yığını ve kemiklerdeki balta ve hançer izleri ile karşılaştık. Van'ın Zeve ve Mahfuran Deresi Bölgesi'ndeki katliamlarla ilgili bilgi ve tanık ifadeleri, tecavüz, işkence ve katliam izlerini gözler önüne serdi. Iğdır'ın Hakmehmet Köyü'nde yapılan araştırma ve kazılarda Ermeniler'in su kuyularını kullandıkları gözlendi. Yapılan 12 metrekarelik kuyu kazısında çıkan ürkütücü manzara tüm dünya kamuoyuna yapılan haberler ile duyuruldu. Daha sonra Iğdır'ın Tavuskan, Kars'ın Galo, Erzurum'un Tımar köylerinde yapılan kazılarda Ermeniler'in Türklere karşı soykırım uyguladıkları görüldü. Tüm bu kazılara Ayrupa'dan ve Ermenistan'dan bilim adamı ve araştırmacıları davet etmemize rağmen hiçbiri katılmadı. Çünkü onlarda gerçeği biliyor. Bu konuda geçmiş dönemde bazı araştırmacıların yaşanan olaylar karşısında yaptıkları yorumları da belgeler halinde ele geçirdik. Bu konuda yine Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'un fethinin ikinci yıl dönümünde Ayasofya'da yaptığı konuşmada 'Bugünden itibaren ne hayatınız, ne de hürriyetiniz için gazabı şahanemden korkmayın' diyerek, hristiyanlara her türlü serbestliği sağlamıştır" diye konuştu.
 
Çalışmalarıyla ilgili bilgileri toparlayan Uzundere, "Iğdır Oba Köyü Kazısı ve Ermeni Mezalimi' ve 'İnsanlık Suçu: Iğdır ve çevresindeki Ermeni Türk Kırımı' adlı iki kitapta topladığını açıkladı. Erzurum, Ankara, Bursa, İstanbul ve Almanya'nın Bremen şehrinde, yapılan kazılardaki resimlerden oluşan sergi açtığını belirten Uzundere, Ramazan Bayramı sonrası Bursa'nın İnegöl İlçesi'nde yılın ilk sergisini açacaklarını dile getirdi. Uzundere elinde Ermeni mezalimini gözler önüne seren bine yakın fotoğraf olduğunu sözlerine ekledi.