Üç Şerefeli Cami ibadete açıldı

Sultan II. Murat tarafından 1437-1447 tarihleri arasında yaptırılan Üç Şerefeli Cami'nin restorasyon çalışmalarının tamamlanması 18 yılda gerçekleştirildi.

Sultan II. Murat tarafından 1437-1447 tarihleri arasında inşaa ettirilen,Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün mülkiyetindeki eser, 18 yıllık restorasyonun ardından kapılarını açtı.

Bugüne kadar toplam 15 milyon TL'lik harcamanın yapıldığı Üç Şerefeli Cami'nin sıcak su da dahil olmak üzere tuvaletler bölümündeki çalışma da tamamlanarak önümüzdeki hafta hizmete girecek. Caminin kendisine ün veren kapısı Harim Cümle Kapısı da Ramazan'ın ilk gününde Edirne Valisi Mustafa Büyük'ün de katılımıyla açıldı.

Vali Büyük restorasyona ilişkin açıklamasında özellikleri nedeniyle çok önemli bir yere sahip olan Üç Şerefeli Cami'nin tüm bölümleriyle ibadete açılmasından duyduğu memnuniyeti belirtti. Büyük, "Ramazan'ın ilk günü, Edirne'nin en önemli eserlerinden biri olan Üç Şerefeli Cami ki "Burmalı Cami" de diye adlandırılan bu caminin restorasyonunun tamamlanarak, tüm bölümleriyle ibadete açılmasını da gerçekleştirmiş oluyoruz. Vakıflar Bölge Müdürlüğü eliyle yürütülen 1991 yılında başlayan restorasyon çalışmaları 18 yıl gibi uzun bir süre almış. Çeşitli aşamalardan geçmiş, yapılan işler gerçekten bu caminin restorasyonunda çok önemli ve mutlaka yapılması gereken restorasyonlardı. Gelinen nokta itibarı ile iftiharla sunacağımız bir eserin de tekrar kamuoyuna sunulması şeklinde gerçekleşiyor. Geçen 18 yıl içinde 15 milyon TL bir nakdi harcama gerçekleştirildi.

Bilim heyetleriyle, koruma kurullarıyla, sahasındaki uzman yüzlerce insanla beraber çalışılarak bu neticeye ulaşılmış durumdadır. Bu nedenle özellikleri itibarı ile bir çok açıdan ilk olan bu caminin tekrar ibadete açılmasını büyük sevinçle, mutlulukla sağlamış oluyoruz. Edirne'de çok konuşulan Eski Camii'nin yazısı, Selimiye'nin yapısı ve Üç Şerefeli'nin de kapısı üçlemesi ki, bu caminin güzel kapının gerçekten tekrar dikkati çekici bir eser olarak görülmesini zorunlu kılıyor. Yine Selimiye'yi yapmaya belki de bir çok açıdan bu cami önderlik etmiş, Selimiye'deki minarelerde üç yolla, üç şerefeye çıkılan ilk uygulama burada yapılmış. Osmanlı'da ilk avlu sistem ilk defa burada
denenmiş. Sultani camiler dediğimiz Sultanlar tarafından yapılan camilerin kitabeleriyle, hatlarıyla, yazılarıyla her yönüyle de çok örnek bir eser. Biz böyle bir mutluluğu tekrar yaşamış oluyoruz" dedi.

18 YIL SÜREN RESTORASYONDA YAPILANLAR
Revaklar boyunca, mevcut zemin yüzeyinden girilerek 15,00 m boyunda, çelik boru donatılı, betonarme eğik mini kazıklar yapıldı. Cami çevresinde ve taşıyıcı beden duvarları boyunca, açık kazı yapılabilen alanlarda kuyu tipi kazı, açık kazı yapılamayan alanlarda ise tünel kazısı yapılarak, zemin ve çevre sularının uzaklaştırılabilmesi için drenaj sistemi yapılmış, çevre ve yer altı suyu yapıdan uzaklaştırıldı. Cami çevresinde ve bahçesinde daha önceki dönemlerde doldurularak yükseltilen toprak dolgu eserden uzaklaştırılarak, cami bahçesinin orjinal kotuna indirilmiş, yapının özgün malzemelerine uygun yaya kaldırımları yapıldı.

Avludaki mermer kaplamada donma - çözülme ve zemin şişmesi nedeniyle meydana gelen kabarma ve çökmelerin tamir edilerek, camiye su girmeyecek şekilde eğimler verilerek, mermer kaplama kısmen, su toplama kanallarının tamamı yenilendi. Revak kubbelerinin kurşun kaplamaları açılarak, daha önceden statik sorunları belirlenmiş olan kubbelerde güçlendirme yapılarak, kurşunları değiştirildi. Revak kubbe sütunlarında ve sütun başlarında daha önceki dönem restorasyonlarında konulmuş ancak çürüyerek işlevini yitirmiş olan demir elemanlar, paslanmaz çelik olarak yenilendi.

Üç Şerefeli Minarede, kırılan ya da zaman içinde özelliğini yitiren basamaklar minare sökülmeden, günümüz teknolojisi ve malzemeleriyle paslanmaz çelik donatılı olarak yenilenmiş, minare gövde ve çekirdeğinde görülen geniş çatlaklar, bağlayıcı malzemelerle doldurulmuş, çatlak görülen kısımlarda, modern güçlendirme malzemeleriyle dıştan kuşaklama yapıldı. Kavallı Minare çökme tehlikesi arz ettiğinden Koruma Kurulu kararı doğrultusunda minare
kaidesine kadar sökülerek, paslanmaz çelik kenet ve zıvana kullanılarak özgününe uygun küfeki taşıyla orjinaline uygun olarak yeniden yapıldı.

Burmalı Minare şerefe altına kadar sökülerek yeniden yapıldı. İki Şerefeli Minare de ise şerefe döşemeleri ve bozulan taşlar ve korkuluklar yenilendi. Camii'nin Hazire Cephesinde pencere alt sövelerine kadar doldurulmuş olan toprak eserden uzaklaştırılarak su basman kotuna kadar inilmiş ve rutubeti uzaklaştırmak için 1.5 m. genişliğinde kanal yapıldı. Camii'nin Peykler Medresesi ve Saatli Medrese tarafında eski dönemlerde yapılarak caminin bahçesinden ayrılan tuğla duvarlı bölümler yıkılarak, Tümen Karargahı tarafında kapalı kalmış orijinal kapı ve su terazisi meydana çıkarılarak aslına uygun olarak onarıldı.

Saatli Medrese ve Peykler Medresesi arasındaki eski Edirne valilerinden Hacı İzzet Paşa'nın mezarı orjinaline uygun olarak onarıldı. Restorasyon öncesinde Camii Ana Kubbesinde bulunan desenlerin raspa edilmesi sonucunda kısmi olarak bulunan orijinal desenler iki yıl süren araştırma, desen tamamlama işlemlerinden sonra aslına uygun olarak yenilendi. Revaklı Avlu bölümünde yapılan raspa çalışmalarında yer yer orijinal desenler ve hat yazıları bulundu ve iki yılı bulan araştırma ve karar verme aşamalarından sonra Koruma Kurulunun önerileri ve Marmara Üniversitesi Türk Süsleme ve Hat Sanatları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hüsrev Subaşı'nın denetiminde çalışıldı. Camii çevre duvarındaki çürümüş parmaklıkların tamamı sökülerek perçin sistemiyle yenilenmiş, parmaklık uçlarındaki orijinal başlıkların tamamı kalıp yapılarak kurşundan yeniden dökülmüştür. Ahşap kapılardaki ve zaman içinde büyük bir bölümü kaybolan rozet ve başlıkları yeniden elde yapılarak, altın varak kaplanmış olarak yerlerine monte edildi.