Dünya tersaneleri sıralamasında 5. olan Tuzla'da üretim arttıkça işçi ölümleri de artıyor Tuzla'da mutfaktan bozulan dairelerde yaşayan işçiler sigorta primlerinin tam yatırılmamasından şikâyetçi... En büyük korkuları da ölen arkadaşlarının kaderini paylaşmak...

Son yıllarda artan üretim hızıyla Türk ekonomisinin yıldızlarından biri haline gelen Tuzla tersanelerinin farklı bir yüzü arka arkaya gelen işçi ölümleriyle ortaya çıktı. Artan siparişlere yetişmekte zorlanan tersanelerde, taşeron firmalara bağlı olarak çalışan işçilerin ölüm oranı her geçen yıl yeterli güvenlik önlemi alınmaması nedeniyle arttı. 15 yılda 82 işçi hayatını kaybederken, bunun yarısı üretimin hızla arttığı son 3.5 yılda gerçekleşti. 2003'te 3, 2004'te 5, 2005'te 8, 2006'da 10, 2007'de 12 işçi ölürken, bu yıl 1.5 ayda 6 işçi hayatını kaybetti. Son olarak 15 Şubat'ta bir işçi oksejen tüpünden sızan gazın patlaması sonucu can verdi.
Liman, Tersane Gemi Yapım, Onarım İşçileri Sendikası (Limter-İş) Genel Başkanı Cem Dinç, "Tersanelerde üretim hızla arttı ama iş güvenliği aynı oranda artmadı. Taşeron firmalar, çoğu sigortasız acemi işçileri çalıştırıyor. Gerekli tedbirler alınmıyor" diye konuştu.

Terk edilmiş viraneler
Tuzla'da sayıları hızla artan bekâr evleri, tersanelerdeki çalışma koşullarını bütün çıplaklığıyla gözler önüne seriyor. Anadolu'dan gelen işçiler, memleketlerine para gönderebilmek için, inanılması zor şartlar altında yaşamlarını sürdürüyor. İçmeler bölgesinde, deprem sonrası terk edilmiş görüntüsü veren çatlaklarla dolu bina, insanlıktan uzak yaşamın sürdüğü evlerden sadece biri.
Binanın her odası, 5-10 işçinin bir arada yaşadığı dairelere dönüştürülmüş durumda. Dairelerin mutfağı bile, 2-3 metrekarelik daireler haline getirilmiş.
Yozgat'tan gelen amca çocukları Fatih ve Ali Üstünel, yere serdikleri tek bir yatak üzerinde hayatlarını sürdürüyor. Her yanı dökülen daire için kişi başına 125 YTL kira ödeyen Üstüneller, temizlik işçisi olarak çalışıyor. Çoğu zaman günde 11 saatleri tersanede geçiyor. Hedefleri ise sigortalı işçi olup ailelerini de İstanbul'a getirebilmek.

Aynı binanın iki odalı dairesinde ise tam 10 kişi birlikte yaşıyor. Taşeron firmalardan çoğu zaman paralarını tam olarak alamadıklarını söyleyen Şanlıurfalı işçiler, sigorta primlerinin de tam olarak yatırılmamasından şikâyetçi. Yoğun kar nedeniyle çalışmaya ara verdiklerinden günlük 25-60 YTL arasında değişen mesai ücretlerini de alamamanın sıkıntısını yaşıyorlar. Hayatını kaybeden arkadaşları gibi zehirlenme ya da ölümcül bir kazaya uğramak ise en büyük korkuları.

İşçi sayısı muamma
Limter İş Genel Başkanı Cem Dinç, sigortasız çalışan işçilerin kazaya uğraması halinde, olayın ortaya çıkmaması için ailelerine kan parası verildiğini ve hukuki sürecin yaşanmasına engel olunduğunu söylüyor. Dinç, işçilerin sendikaya üye olmamaları için de baskı gördüklerini öne sürüyor.

Sendikanın tespitlerine göre, tersanelerde ne kadar işçi çalıştığı ise tam bir muamma. Sanayi Odası'na göre 5 bin, Çalışma Bakanlığı'na göre Türkiye'nin tüm tersanelerinde 17 bin 500 kişi çalışırken, Gemi İnşa ve Sanayicileri Birliği verilerine göre 50 bin kişi istihdam ediliyor. Sendikanın tahmini ise 35-40 bin kişi.
Eğitimsiz işçilerin çalışmasının bir nedeni de tersanelerde hemşeri örgütlenmesinin yaygınlaşması. Her bölüm, belli şehirden gelenler tarafından ele geçirilmiş durumda. Kastamonu'nun Cide ilçesinden gelenler, kaynak ve montaj; Samsun'dan gelenler boya; Sivas Beydil köyünden gelenler, bozmacılık; Urfalılar ise temizlik işlerinde hâkimiyetlerini kuruyor.

Milletvekillerinin de tersaneleri var
50'ye yakın tersane, ve yüzlerce taşeron firmanın faaliyet gösterdiği bölgede milletvekillerinin de tersaneleri var. Eski AKP Milletvekili Cengiz Kaptanoğlu'na ait Desan Tersanesi'nde iki kişi hayatını kaybetti.
Yardımcı Tersanesi'nin sahibi AKP Milletvekili Hasan Kemal Yardımcı ile Torlak Tersanesi'nin sahibi MHP Milletvekili Durmuş Ali Torlak'ın tersanelerinde ise ölüm olayları meydana gelmedi.

Üretim arttı ama...

Tersanelerde son yıllarda üretim hızla arttı ama can güvenliği aynı noktada değil. Taşeron firmaların çoğunlukla sigortasız ve acemi işçi çalıştırdıkları, gerekli tedbirlerin alınmadığı belirtildi.

İki ölüm daha

Tuzla'daki tersanelerde birbiri ardına yaşanan iş kazalarına bir yenisi eklendi. Selahattin Aslan Tersanesi'nde çalışan Hasan Köse'nin (24) 15 Şubat'ta oksijen tüpünden sızan gazın patlaması sonucu ağır yaralandığı, geçtiğimiz gün de yaşamını yitirdi. Ayrıca 12 Şubat'ta da kaynakçı olarak çalışan Osman Göç Gemtiş Tersanesi'nde kaynak dumanından zehirlendi, kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. Talihsiz işçi geçen perşembe toprağa verildi.

İş kazalarında ürküten tablo

Limter İş'in edinebildiği verilere göre, 2006 yılı ve 2007'nin ilk 4 ayında meydana gelen iş kazalarının dağılımı şöyle: