İstiklal Savaşı'nda Antep Halkının Rolü

Kurtuluş Savaşı’nda Antep halkı, zamanının en modern silahlarına sahip Fransız Ordusu’na ve onların gönüllü destekçisi Ermenilere karşı dünyada eşi benzeri görülmeyen bir savaşa başladılar.
Anteplilerin ellerindeki en iyi silahları ramazan topları idi. Birkaç gün içinde Antep’i alacaklarını zanneden Fransızlar karşılarında çok azimli ve o kadar heyecanlı ve inançlı bir halkı buldu.
Fransızlar işgali kolaylaştırmak ve kendi düzenlerini kurmak için 12 maddelik bir muhtıra yayınladılar.(1)
Bu muhtıranın maddeleri şunlardı;
1-Altıncı Ordu Kumandanı ali İhsan Bey’in memuriyetine son verilecek.
2-Altıncı Ordu tamamen silahları teslim edecek.
3-Ahalinin elindeki silahlar tamamen toplanacak.
4- Türk jandarması silahları teslim edecek.
5-Uygunsuz hareketlerde bulunan memurların memuriyetlerine son verilecek.
6-Fransa uygun bulduğu kişileri tevkif edecektir.
7-Ermeniler kendi memleketlerine geri dönecekler.
8- Şimendifer hatları Fransa’nın kontrolünde olacak.
9-Telgraf ve telefon hatları Fransa’nın kontrolünde olacak.
10-Lav olunacak Altıncı Ordu askerleri memleketlerine gönderilecektir.
11-Firariler teslim alınacaktır.
12-Fransa istediği mevkiiyi işgal edebilir.
İşte bu şartları kabul etmek mümkün değildi. Çünkü bu durum esaretin ta kendisi idi. Esaretin panzehiri ise teşkilatlanarak savaşmaktı. Ve kurulan teşkilatlar şunlardı:
1-Cemiyet-i İslamiyye. Başkanı Bülbül-zade Hacı Abdullah Efendi.
2-Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti.Cemiyet-i İslamiye kapatılıp bu ismi aldı.
3-Semt teşkilatları.
Tespit edilen semt teşkilatları şunlardır:
1-Akyol ve civarı. Reisi Beyazoğlu Ali Ağa.
2-Çınarlı Camii civarı.Reisi Recep Ağa’nın oğlu Mahmut Efendi.
3-Tekke Mahallesi.Reisi Mustafa Baba.
4-Tabakhane. Reisi Kebkebzade Mustafa.
5-Küçüktabakhane. Reisi Delikoyunluoğlu Mehmet ağa.
6-Şekeroğlu Mahallesi. Reisi Apooğlu Hüseyin.
7-Çukurbaş ve civarı. Reisi İncioğlu Hüseyin.
8-Yazıcık. Reisi İncioğlu Hüseyin.
9-Bekirbey ve civarı. Reisi Seyfettinoğlu Ökkeş Efendi, sonradan Yusuf Çavuş.
10-Muharebebaşı. Reisi Aktaroğlu Abdullah.
11-Boyacı Mahallesi. Reisi Kabakzade Şakir Efendi.
12-Karakol Mahallesi. Reisi Salihoğlu Hamo.
13-Kuzluca Mahallesi. Kahramanzade Süleyman ağa.
14-Pişiricibaşı ve civarı. Reisi Bilal efendi.
15-Gaffarhane Mahallesi. Reisi Mütevellioğlu Ramazan.
16-Kaya Solak ve civarı. Reisi Yenikomşuoğlu Ahmet ağa.
17-Aydınbaba ve Karabekir. Reisi Nazlıoğlu Sakıp.
18-Karatarla ve civarı. Reisi Hacıfazlızade Bekir.
19-Ehlicefe. Reisi Kasap Karaca Ağa.
20-Musullu Mahallesi. Reisi Durduoğlu Süleyman.
21-Alaybeyi. Reisi Molla Velioğlu Ali Efendi.
22-Tarla-yı Atik ve civarı. Reisi Küçükağaoğlu Ahmet ağa.
23-Kozanlı Mahallesi. ReisiSeyit Onbaşı.
24-Eyüboğlu ve civarı. Hasan Hocaoğlu Tahir Efendi.
25-Kazan Mahallesi. Araptarlıoğlu Hasan. (2)
İşte bu teşkilatlar Antep halkını organize ederek modern Fransız Ordusu’nu dize getirdi. Yurdun her tarafında Anteplilerin can siperane savaştıkları dilden dile anlatılıyordu.
Yeni kurulan TBMM Anteplilerin kahramanlıklarına mükafat olarak 6 Şubat 1621 tarihinde 93 numaralı kanunla “Gazi” unvanını verdi. Bu mükafat Antep’i Gaziantep olarak tarihe geçirdi.
Başka bir çalışmamızda Gaziantep’e gazilik ünvanını kazandıran şahsiyetleri inceleyeceğiz.
Daha engin bilgi ve belgelerde buluşmak dileğiyle.



1-Bu muhtıra için bkz; Başbakanlık Osmanlı Arşivi,DH.EUM.AYŞ,Nu:32/16.
2-Geniş bilgi için bkz; Burhan Bozgeyik, İstiklal Harbinde Gaziantep, Şehit Kamil 1994.