Osmanlıda İnsan Hakları
Yirminci yüzyılın belki en önemli etik gelişmesi, insan haklarının uluslararası düzeyde tanınması olmuştur. Ve insan haklarının korunması için uluslararası düzeyde çalışmaların yapılmış olmasıdır. Uluslar insan hakları ile ilgili birçok uluslararası anlaşma ve sözleşme benimsemişlerdir. Bu yolla, hem insan hak ve özgürlüklerinin kapsamı hakkında üzerinde anlaşılmış tanımlar ortaya konulmuş, hem de ülkelerin hukuk sistemlerinde ve hukuk uygulamalarında bu hakları korumaya yönelik gerekli adımlar ilgili hükümetlerce atılmasının sağlanması amaçlanmıştır.
Uluslararası insan hakları normlarını içeren en önemli uluslararası metin, Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi dir. 1950 tarihinde Roma'da imzaya açılan ve 1953 tarihinde yürürlüğe giren Sözleşmeyi hazırlayanların amacı, 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde ifade edilen hakların pratiğe geçirilmesinin ilk adımını atmaktı.
Yirminci yüzyılda insan hakları ile ilgili bu çalışmalardan önce Osmanlı Devleti zenci esirlerle ilgili uluslararası bir antlaşma yapmıştır. Bu antlaşmayı sadeleştirerek okurlarımızın takdirlerine sunuyorum.
Zenci Esir Ticareti'nin Engellenmesine Dair Antlaşma: Zenci esir ticaretinden dolayı işlenen cinayet ve tahribatlara son vermek, Afrika Kıtası'nın yerli halkını bu üzücü hadisede korumak ve bu kıtada emniyeti sağlamak ve medeniyeti temin etmek maksadıyla İngiltere ve Belçika'nın davetiyle Brüksel'de bir konferans yapılması kararlaştırıldı. Bu konferansa üye olarak Osmanlı Devleti tarafından Etyen Kara Teodori yetkili kılınmıştır.
Bu konferanstan sonra Almanya, Prusya, Avusturya, Macaristan, Belçika, Danimarka, İspanya, Kongo, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Britanya, İrlanda, Hindistan, İtalya, Felemenk (Hollanda), Lüksemburg, İran, Portekiz, Rusya, İsveç Norveç, Zengibar Adası devletleri ile Osmanlı Devleti arasında bu antlaşma imzalanmıştır.
Bu antlaşma 7 bölüm ve 100 maddeden oluşmaktadır.
Birinci Bölüm: I. Maddeden 15. maddeye kadar olan kısımdır. Esir ticaretine kaynak olan memleketlerde alınacak tedbirleri içermektedir.
İkinci Bölüm: 15. maddeden 20. maddeye kadar olan kısımdır. Kervan yolları ve esirlerin karadan nakli hususunda alınacak tedbirleri anlatmaktadır.
Üçüncü Bölüm: 20 maddeden 62. maddeye kadar olan kısımdır. Esir ticaretinin deniz yoluyla yapılmasının engellenmesi için alınacak tedbirleri ve ceza usullerini kapsamaktadır.
Dördüncü Bölüm: 62. maddeden 74. maddeye kadar olan kısımdır. Esir alış-verişi yapmaya müsait memleketlere dair kanun ve nizamları anlatmaktadır.
Beşinci Bölüm: 74. maddeden 90. maddeye kadar olan kısımdır. Umumi antlaşmanın tatbikini sağlayacak müesseselerin görevlerini içermektedir.
Altıncı Bölüm: 90. maddeden 96. maddeye kadar olan kısımdır. Alkollü içkilerin ticareti hakkında kısıtlayıcı tedbirleri anlatmaktadır.
Yedinci Bölüm: 96. maddeden 100. maddeye kadar olan kısımdır. Bu antlaşmanın sonuç hükümlerini kapsamaktadır.
Tarih:Hicrî:14.Za.1307 / Milâdî: 2 Temmuz 1890
Daha engin bilgi ve belgelerde buluşmak dileğiyle.
Kaynak:
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Muahedeler Tasnifi, Numara:310/1,310/2.
