Araştırmacı yazar ve gazeteci Emin Karaca’nın İnkılap kitapevinden çıkan “Vedat Türkali Ansiklopedisi-Abdülkadir Pirhasan Hakkında Bilmek İstediğiniz Her Şey” adlı kitapta, Türkan Şoray’ın nasıl meşhur olduğu anlatılıyor.

Ünlü yazar Vedat Türkali, Yeşilçam’a senaryo yazdığı dönemde Türkan Şoray’ın öpüşme sahnesi nedeniyle meşhur olduğunu açıkladı. 

Ünlü olduktan sonra oynadığı filmlerde öpüşme yasağı uygulayan Türkan Şoray’ın, Otobüs Yolcuları filmindeki öpüşme sahnesiyle nasıl meşhur olduğunu Vedat Türkali şöyle anlatıyor… 

Türkan Şoray nasıl meşhur oldu

“Otobüs Yolcuları’nın bir başka özelliği de, sinemaya yeni girmiş, birkaç filmde ikinci, üçüncü ad olarak görünen 16 yaşlarındaki bir kızı ilk kez başa çıkarmasıydı. Oraya rastlandı olarak çıkmadığını kanıtlamış, o günden bugüne başta kalmasını bilmiş Türkan Şoray’dı bu. İlginç bir öyküsü var olayın. Otobüs Yolcuları’na çalışmalarımızda düşündüğümüz kızla oğlan o günün en gözde iki yıldızı, Belgin Doruk’la Ayhan Işık’tı. Tam filme başlayacağımız sıra yeni evlilik yapan Belgin Doruk, filmlerde öpüşmeyeceği biçiminde kesin bir kural getirdi. Otobüs Yolcuları’nda vazgeçemeyeceğimiz bir öpüşme sahnesi vardı. Şoför Kemal, kız son durakta inerken arabanın kapısını kapatıp, tenhaca bir yere çeker; öper bu çalımlı kızı. İlişkileri böyle başlar… 

Ertem’le direttik. Bu vazgeçilmez sahne öpüşmesiz çekilemezdi. Uygun bir kız aranmaya başlandı. O günlerde Karacaoğlan’ın Kara Sevdası’nda oynamış, bir ince kız, Tijen Par geldi aklımıza. Ankara’da Devlet Tiyatrosu’ndaydı Tijen Par. Telefon ettik. Onun da kocası izin vermiyordu öpüşmesine. Film çekimi başladı başlayacak, kız yok. Pervin Par’ın adı geçti, o da olmadı. 

O günlerdeki çalışma biçimimiz gereği, filmde oynayacak bütün oyuncularla toplu okuma yapacağız, kız daha bulunamamış. Yapımcı Nusret İkbal’in evinde toplanıp okumayı, tartışmayı da yaptık. Çekim de başladı. Ertem’le Nevzat Pesen7in bir filmine gittik: Leyla Sayar üstünde düşünmek için sanırım. Filmde üçüncü kızı oynayan Türkan takıldı kafamıza birden. Aklımda yanlış kalmadıysa, daha çok da ben durdum üstünde. Pek karşı çıkmamıştı ya, Ertem’in yerinde kaygıları vardı belki de. Bu kadar büyük bütçeli bir filmin bütün sorumluluğunu sırtlamıştı. Kızın da tanınmış bir yıldız olması, güvenceyi artıracak bir şeydi. Birinci acı denemesinden sonra bir başarısızlık, başlamadan sonu olurdu Ertem’in. Çevre de böyle bir başarısızlığın özlemiyle bekleyen kıskançlar, kötülerle doluydu. Çoğu da dost görünümünde, ‘BE-YA Film’de Otobüs’ün lastiği patlamış’ sözlerini yayıp duruyordu daha ilk günden. Aramızı açma oyunları da çoktan başlamıştı. Bunlardan biri de, daha doğrusu elebaşı olanı bana sokulmaya çalışıyordu. Bir gün şöyle dedi: ‘Siz Alanya’yı görmemişsiniz. Alanya görüntü cennetidir bir sinemacı için. İlk film için oraya gitti Ertem, o cennette bile doğru dürüst görüntü saptayamadı. Böyle bir tasarı için nasıl güveniyorsunuz Ertem’e?’ 

Hiç kuşku yok ki, Ertem’e de, Nusret İkbal’e de benim için bir sürü şey bulup söylüyorlardı aynı adamlar. Ertem de, ben de bu tür küçüklükleri önemseyecek kişiler değildik. Nusret’in de dediğim gibi, dünya umurunda değil görünüyordu. 

Film çekiminin haftasına doğru Türkan Şoray çağrıldı. Anlaşma yapıldı. Yaşı elverişli olmadığı için, yasaya göre annesi imzalamıştı anlaşmayı. Türkan’a senaryoyu verdim; okuyup gelmesini, anlamadığı yerler üstünde öteki arkadaşlarla yaptığımız gibi konuşacağımızı, gerekirse tartışacağımızı söyledim. Ertem, 15-16 yaşındaki, dünyadan habersiz bir kızla böyle uğraşmaya değeceğinden kuşkuluydu. Benim için bir denemeydi hiç değilse. Belki de öğretmenliğimden, yıllar yılı gençlerle çalışmamdan, onlara güvenmemden geliyordu bu deneme isteği. Ertesi günü senaryoyu getirdi Türkan; bana tekstle ilgili öyle sorular yöneltti ki, gerçekten şaşırdım. Okuduğu bir şeyin sorulacak yerlerini bulup çıkarmak, okuyucunun yeteneğini belirten önemli bir ölçüdür. Kuşkuya düştüm. Bu kız, birine okutmuş, ondan öğrenmişti soracağı yerleri, sorma biçimini. Üsteledim soruşturdum biraz; belli ki kendi çalışmıştı senaryo üstünde. Bir gecede, nerde, kime okutacaktı, Fatih’te bir zemin katında anasıyla kalan bu fukara kızcağız?...Sorduğum bütün sorulara verdiği yanıtlar da belli ediyordu üstün yeteneğini. O gün bu olayı Ertem’e de, altını çizerek anlattığımı sanıyorum. Otobüs Yolcuları filmi, başta yönetmen Ertem Göreç olmak üzere hepimiz gibi, genç Türkan Şoray’ın da başarı filmi oldu.”

Türkan Şoray hakkında 

28 Haziran1945’te İstanbul’da doğdu. 

1960 yılında Fatih Kız Lisesi’nde okurken, Köyde Bir Kız Sevdim filmiyle sinemaya adımını attı. Küçük yaşta oyunculuğa başlamasına rağmen, kendini rolüne vermesi, her karakterin altından başarıyla kalkabilmesi ve nezaketi ile kısa sürede gönüllerde taht kurdu.
1970’li yılların başında filmlerinde öpüşmeme ve soyunmama kararı aldı. Bu olay, Türk Sinema Tarihi’ne “Türkan Şoray Kanunları” olarak geçti. “Sultan” lakabını halk kendisine verdi. Bir çok melodram, kent güldürüsü ve gişe rekorları kıran filmlerde oynayan Şoray, 1972 yılında Dönüş adlı filmle yönetmenliği denedi. 

Oyuncu Cihan Ünal ile evlenip ayrıldı, bir kızları var. 

Otobüs Yolcuları (Ertem Göreç), Acı Hayat (Metin Erksan), Çalıkuşu (Osman F. Seden), Hazal (Ali Özgentürk), Selvi Boylum Al Yazmalım, Mine, Hayallerim, Aşkım ve Sen (Atıf Yılmaz), On Kadın (Şerif Gören), önemli filmleri arasında.


VEDAT TÜRKALİ ANSİKLOPEDİSİ hakkında

-Vedat Türkali mi?
-Vedat Türkali adı takma imiş, asıl adı Abdülkadir Pirhasan’mış.
-Peki Abdülkadir Demirkan kimmiş?
-Ya Deniz Türkali kimin nesi?
-O zaman Barış Pirhasan kim oluyor?

İşte tüm bunlara ilk elden cevap verebilmek için gazeteci, araştırmacı-yazar Emin Karaca “Vedat Türkali Ansiklopedisi”ni hazırladı.
Böylece Vedat Türkali’nin asıl adı olan “Abdülkadir Pirhasan Hakkında Bilmek İsteğiniz Her Şey” ortaya çıktı. 

“A’dan Z’ye” esprisi ile hazırlanmış olan Ansiklopedi’nin, ilgili maddeleri, O’nun 13 Mayıs 1919’da Samsun’un yoksullar mahallesi Kökçüoğlu’nda başlayan yaşamının bütün dönemlerini olabildiğince ayrıntılı sergiliyor. 

Annesi, babası, yetişme koşulları, okul yılları, lisede arkadaşı “Komünist Mehmet”ten “Komünist” fikirleri kapması, köy öğretmeni Sefer Aytekin’den Türkiye Komünist Partisi’ni duyuşu, yörenin komünist tütün işçileriyle tanışması, şehir hapishanesinde tutuklu Boz Mehmet’in duruşmasını izlemek için adliyeye gidişi, ancak şöyle bir kapı aralığından görüşü, İstanbul’a üniversite okumak için geldiği 1937 sonbaharından itibaren devrimci arkadaş grubuyla Türkiye Komünist Partisi’ni aramaya çıkışı, bulamayınca, gruplarının bir komünist parti gibi harekete geçişi, yıllar sonra TKP’nin onları Hasan Basri Alp aracılığıyla Hayk Açıkgöz’e uzanarak bulması… 

Sonuç olarak, ilgili maddeler Vedat Türkali’nin Türkiye Komünist Hareketi içindeki yerini ve siyasi dünyasını sere serpe gözler önüne seriyor. 

Bundan sonra Vedat Türkali’nin yaşamının ikinci aşaması ve devamı ile ilgili maddeler geliyor: 

Ünlü 1951 Komünist Tevkifatı’nda tutuklanıp yargılanması, 9 yıl ağır hapse mahkum edilmesi, 1958’de şartlı tahliye ile salıverildikten sonra Babıali’de kısa bir süre yayıncılık denemesi, ardından kendisini boylu boyunca Türk sinema denizine bırakıverişi, adının sakıncalılığı yüzünden senaryolarında “Vedat Türkali” takma adını kullanmak zorunda kalışı, “Otobüs Yolcuları”, “Üç Tekerlekli Bisiklet”, “Karanlıkta Uyananlar” vb. gibi başarılı filmlerin senaryolarına imza atmaya başlaması, yani Türk sinema tarihindeki yeri ve yaptıkları…
Sinemacılığıyla paralel giden; “Dallar Yeşil Olmalı”, “141’nci Basamak” ve “Bu Ölü Kalkacak” gibi ses getiren eserlerle başarılı tiyatro yazarlığı… 

Ve nihayet Türk romancılığında bir klasik olan “Bir Gün Tek Başına”…Ardından gelen öteki romanları: “Mavi Karanlık”, “Yeşilçam Dedikleri Türkiye”, “Tek Kişilik Ölüm”, “Güven” ve “Kayıp Romanlar”…
“Bekle bizi İstanbul” nakaratlı ünlü şiiri…
Ailesi, mücadele arkadaşları, dostları, polemik yaptığı karşıtları da yeri gelen maddelerde…

İletişim: www.inkilap.com