Üç devrin İstanbul'u

İstanbul'un geçmişinden bugüne pek bir şey kalmadığından yakınılır sürekli. Şehirdeki mekânların değişik tarihlere ait üç farklı görüntüsünü bir araya getiren 'Eskimeyen İstanbul' kitabı, bu düşüncenin çok da doğru olmadığını gösteriyor.

"Bu şehir o eski İstanbul mudur?" der bir şiirinde Attilâ İlhan. Bu soruyu soran sadece Attilâ İlhan değil tabii ki. Yedi tepeli iken belki yedi yüz, belki daha fazla tepeye yayılan bir zamanların masal şehri, şimdinin megapolü İstanbul'da, geçmişten bugüne pek bir şey kalmadığı hemen herkesin ortak görüşü. Oysa 'Eskimeyen İstanbul' adlı albüm-kitap, kalabalıklar arasında kaybolsa da, günlük hayatın hay-huyu arasında fark etmesek de İstanbul'un hâlâ o eski şehir olduğunu gösteren örneklerle dolu.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kültür AŞ tarafından yayınlanan 'Eskimeyen İstanbul'da İstanbul'un dünü ile bugünü bir araya getirilmiş. II. Abdülhamid'in emriyle hazırlanan Yıldız Fotoğraf Arşivi'ndeki pek çok mimari eser, yeniden fotoğraflanmış. Tarihî mekanların geçmişteki fotoğrafları aydınger sayfalara basılmış. Şeffaf sayfaların arkasında ise aynı mekânların bugünkü görüntüsü yer alıyor. 

Böylece okur, geçen yüzyıl ile günümüzü karşılaştırma imkânı buluyor. Fotoğrafların yanında aynı mekânların çok daha eski tarihlerde çizilmiş gravürleri ile ansiklopedik bilgilere de yer veriliyor. Dün ile bugün arasında yapılan gezide; giden ile geride kalanı, değişen ile değişmeyeni görmek mümkün. Her gün önünden geçerken 'görmeyen' bakışlarla seyrettiğimiz onca esere, bu çalışmayı inceledikten sonra bir de 'görerek' bakma ihtiyacı duyabiliriz. 

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, kitabın 'sunuş kısmında' "Eski İstanbul'un sivil mimarisi dünyanın gelip geçiciliğine vurgu yapan bir anlayışın ürünüydü. Bu mimari anlayışın ürünü olarak sadece dinî yapılarda dayanıklı taş malzeme kullanılmış, halkın oturduğu evler ahşaptan yapılmıştı. Çıkan yangınlarda İstanbul'un pek çok semtinin bir anda ortadan kaybolması bu nedenle doğaldır." diyor. Topbaş, buna rağmen eski İstanbul'un mimari açıdan korunamadığı yönündeki kanaatin, bu şehre karşı yapılmış bir haksızlık olduğunu söylüyor. 

Yaklaşık iki yıllık bir çalışmanın sonucunda ortaya çıkan eserde, şehrin çeşitli semtlerinden seçilmiş 66 mekana yer verilmiş. Prof. Dr. İskender Pala'nın danışmanlığında hazırlanan kitabın Genel Yayın Yönetmeni, Kültür AŞ Genel Müdürü Nevzat Bayhan. 'Eskimeyen İstanbul'da, üç yüz yıl ve yüz yıl öncesi ile günümüzün aynı açıdan ilk kez bir araya getirildiğine dikkat çeken Bayhan, kitabın, birçok abidevi eserin hâlâ durduğunun belgesi olduğunu söylüyor. 'Eskimeyen İstanbul' kitabına aynı fotoğraflara dijital ortamda ulaşma imkanı sağlayan bir de CD eşlik ediyor.