Gaziantep Pasajları

Gaziantep diyince pasajların önemi bir kat daha artar. Çoğumuz büyüklerimizden dinlemişizdir. “Askerliğimi Antep’te yapmıştım gelirken kilim getirdim. Antep’e mal almaya gitmiştik herkese bir şey aldım ama kendime o gün moda olan muhtar çakmağını aldım hey gidi günler hey. Ha babamda Antep’ten bize …” Gaziantep konusu nerede açılsa mutlaka birilerinin Gaziantep pasajları ile ilgili bir anısı vardır. Kimi o pasajlara gitmiş alış veriş yapmış kimine Antep hatırası bir muhtar çakmağı, başörtüsü, kahve fincanı hediye olarak gelmiştir. Türkiye çapında meşhur olan Gaziantep’in pasajlarının sırlarını keşfetmeye ne dersiniz? Hiçbir şehrin pasajı Gaziantep pasajları kadar hareketli olmamıştır. Çünkü bu pasajlar 1980 öncesi Türkiye ekonomisine yön vermiştir. Evlerimizde kullandığımız baba yadigarı elektronik eşyaların çoğu bu pasajlardan geçmiştir. Bir zamanlar Türkiye’nin Elektronik eşya piyasası Gaziantep Pasajlarından sorulurmuş.

Belediye pasajı

Belediye pasajı Gaziantep’in merkezin de bulunan bir meydanın altındadır.Meydanda sizi Atatürk’ün atı üzerinde şahlanmış heykeli karşılar. Heykelin arkasına düşen binada şehrin kültürünün bir parçası olan sinema merkezi yükselir. Sinema ve Atatürk heykelinin altı Belediye pasajını oluşturmaktadır. Pasaja biri arkadan ikisi de yukarıdan olmak üzere üç kapıdan girilir. Yerin altında loş vitrin ışıkları karşılar sizi. Pasajın hikayesi de buradan başlar. Pasaj vitrinlerinin gizemine dalmadan pasajın geçmişine doğru bir yolculuğa çıkmak gerekiyor.

Pasajın bulunduğu yer 1930- 40’lı yıllarda Çukurbostan olarak anılmaktaydı. Bu sebepten bu mahallenin adı hala çukur mahalle olarak geçer. Burada bayram günleri eğlence merkezi kurulurmuş. 1940-50 yıllarda Fındıklı garajı olarak anılmaya başlayan bu meydanda faytonlar ve şehirler arası yolculuk yapan otobüslerin durağı olarak kullanılmış. Meydanın etrafında; helvacı, şekerciler, kuruyemişçiler, gazeteciler, Nakıpoğlu adlı yazlık sinema ve duraktaki faytonları ve otobüsleri tamir eden tamirhaneler varmış. 1960’lı yıllardan sonra burası İstanbul Garajı olarak anılmış. 1969 yılında meydanda bulunanlar yıkılarak 1971 yılında belediye pasajı açılmış.

Yıllardır Gazianteplilere ve dışarıdan gelen turistlere hizmet etmeye devam ediyor. 2003 yılında Belediye Pasajının çevre düzenlemesi yapılarak pasaja modern bir hava kazandırılmıştır.

Pasajın içine girdiğinizde yer altında olmasına rağmen temiz bir hava ile karşılaşıyorsunuz. Bunun sebebi ise havalandırma sisteminin mükemmel olması. Pasaj daha çok giyim ağırlıklı dükkanlardan oluşmakta. Erkek, kadın, çocuk giyiminin en güzel markaları vitrinleri süslüyor. Giyimden sonra ağırlığı ayakkabıcılar alıyor. Turistik eşya satan dükkanlar konfeksiyon dükkanlarının içerisinde ki görüntüleri ile kumaşların üzerine işlenmiş gül kurusu rengindeki nakışlara benziyorlar. Pasajın konfeksiyon ağırlıklı olmasından dolayı dört adette terzi bulunmakta. Aldığınız elbiseler üzerinize terziler tarafından kısa sürede uygun hale getiriliyor. Pasajda iki adat saatçi, iki tane çeyizci, üç adat parfümeride bulunmakta. Belediye pasajında iç ve dış cephesi ile 130 dan fazla iş yeri bulunmakta.

Pasaj bakıldığında dışardan görülmese de içine girildiğinde büyüsü sizi esir alıyor. Bu büyüyü ancak yaşamak orayı gezmekle anlarsınız.

Büyük Pasaj

Belediye pasajının büyüsünden çıkıp Karagöze Mahallesine giden tek yönlü yolu takip ettiğinizde sağınızda Gaziantep’in en eski ve en canlı pasajlarından birine rastlıyorsunuz. Osmanlılardan kalmış iki katlı bir bina. Onun da bir hikayesi var.

Bina Osmanlının son dönemlerinde bir Ermeni aileye aitmiş. Aile Fransızlar Gaziantep’ten sürülünce Halep’e gitmiş. Bu ailenin yanında çalışan Mahmut Dai ailenin arkasından Halep’e giderek mal sahibini Gaziantep’e getirmiş bu binayı onlardan satın almış. Binanın parasının bina altında bulunan bir kuyudaki zeytin yağını satarak ödemiş.Bina bir ara iplik fabrikası ve deposu olarak kullanılmış. Mahmut Dai’nin milletvekili olan oğlu Faruk Dai 1960 yılında burayı pasaj haline getirmiş.

Bugün Büyük Pasaj Gaziantep’in en hareketli alışveriş merkezlerinden biridir. Bundaki en büyük sebep bu pasajda beş yüzden fazla iş yeri bulunmaktadır. Dükkanların kemerli vitrinleri, pasaj içerisindeki işyerleri arasındaki bölümlerin bir labirenti andırması, üst katına çıkarken merdivenlerin farklı yönlerden çıkması ve işyerlerindeki ürünler pasaj içerisinde kaybolmanıza sebep olabilir. Bazen dolaştığınız yeri bir kere daha dolaşır bazen de çıkış kapsını bulmakta zorlanırsınız. Bu sizin için bir şanstır pasaj içerisinde ne kadar kalırsanız o kadar yeni ve farklı ürünle tanışırsınız.

Büyük pasaj diğer pasajlardan farklı olarak hediyelik eşya ağırlıklıdır. Uzak doğu ülkelerinde gelen hediyelik eşyalar vitrinlerde yer alır. İçinizden geçirdiğiniz her şeyi bu pasajda bulabilirsiniz. Renk renk desen desen kahve fincanları, porselen çaydanlıklar, bıçaklar, yemek takımları Antep işi dokumalar, kilim, halı, paspas, seccade, masa örtüleri, müzik seti, ışıldak, volkmen, fotoğraf makineler. Kol saati, duvar saati saat tamircileri, gözlükçüler. Pasajın altında bulunan ve güzel kokuları ile pasaja ayrı bir hava veren baharatçıların tezgahındaki pestillerin, sucukların, biberlerin, zahterlerin, kaçak çayların yanına uğramamak haksızlık olur.

Yılardır pasajın altındaki kuyudan çıkardıkları suyu kullanan, tarihin mirası olan bu pasajda hizmet eden esnafın bir çayını içmeden Gaziantep’ten gidilmez.

Söylemez Pasajı

Büyük pasajdan çıkıp birkaç adım sonra Söylemez pasajına varırsınız. Pasaja ana caddeye bakan iki kapıdan girilir. Söylemez pasajlarda diğerlerinden farklı olarak sizi metallerden yapılmış elektronik eşyalar karşılar. Işıldayan vitrinlerin arkasından her iş yerinde farklı bir müzik çalıyor. Pasaj dört katlı olup 130 civarında iş yeri var. Pasajda aklınıza gelebilecek bütün elektronik eşyaları bol çeşitle ve ucuza bulabilmeniz mümkün. Pasajda cep telefonları, ev telefonları, araba teyipleri, müzik setleri,volkmenler,ışıldaklar bunların her türlü aksesuarı bulunmaktadır. Elektornik eşyaların garantilisini bulabileceğiniz gibi uygun fiyata garantisiz ürünlerde bulmanız mümkün. Pasajda ikinci el cep telefonlarını da bulmak uygun fiyata alabilme veya kendi telefonunuzla takas imkanınız var

Halep Pasajı

Büyük pasajın hemen yanındadır. 1978 yılında pasaj olarak açılmış. İlk yılar diğer pasajlar gibi kaçak mal satılan pasajda bugün ayakkabı ve konfeksiyon ürünleri satılmaktadır. Dört katlı olan pasajın üst katları atölye olarak varlığını sürdürürken şuanda ilk iki katı faaliyettedir. Pasajda 190 iş yerin olmasına rağmen şuanda sadece 90 tanesi çalışır durumdadır. Pasajın eski canlılığını kaybetmesi sonrasında iş yerleri birer birer kapanmıştır. Eski esnafından çok az sayıda kalmış, genel itibari ile yeni neslin iş hayatına başlama yeri olmuştur. Eskiden burada iş yeri sahibi olanlar bugün Gaziantep’te ki büyük işyerlerinin sahibi olmuşlardır. Pasajdan yetişen esnafın büyük şirketler kurması sebebi ile Halep pasajı bir nevi okul olarak ta değerlendirilmiştir. Ayakkabı ve konfeksiyon çeşitlerini Halep pasajından temin etmek mümkündür.

Suriye Pasajı

Eski Hal’in karşısında 1974 yılında açılmış bir pasajdır. Üç katlı olan pasajın bu gün sadece altında işyerleri bulunmaktadır. Otuz iş yerinin bulunduğu pasajda daha çok hediyelik eşya çeşitleri bulunmaktadır. Kaçak Çayın en güzelleri bu pasajda bulmak mümkün. Elektronik ve mutfak eşyalarını burada bulmak mümkün. Pasajın çevrisini kahvaltılık malzeme satan iş yerleri almış. Eski sebze halinde inşaatın devam etmesinden dolayı çevre düzeni iyi değil.

Kurtuluş Pasajı

Eskiden Kurtuluş adlı un fabrikası yangından sonra kullanılamaz hale gelince ali Bakir Siviş tarafından pasaj olarak yapılmış. 180 işyerinden 90 işyeri ayakta kalabilmiş. Pasaj daha çok Köylülere yönelik kumaş satması ile ünlüymüş. Ancak hazır giyimin gelişmesi ile beraber köylüler pasaja uğramaz olmuşlar. Bu sebeple pasajdaki iş yerleri günden güne azalmaktadır.

Eski halin kapanması ile beraber Kurtuluş ve Suriye Pasajları eski ihtişamlı günlerini kaybetmişler. Bu iki pasaj hayatta kalma mücadelesi veren esnafın umut kapısı olmaya devam ediyor.

Turistik Gaziantep Çarşısı

Büyük pasajla Söylemez pasajının arasına yapılan bir site daha var. Bu sitenin yapılış gayesi Gaziantep’e bulunan kuyumcuları bu siteye toplamaktı. Ancak bu siteye kuyumcular gelmeyince Eski Turizm bakanı Mustafa Taşar’ın katkıları ile bu bina Turistik çarşı olarak hizmete girdi. Çarşı Gaziantep’te bulunan pasajların bir ortak paydası şeklinde ürün yelpazesine sahip. Diğer pasajlarda bulunan ürünlerin çoğu bu pasajda var. Hediyelik eşyasından, elektronik eşyaya, konfeksiyondan, ayakkabıya, saatten, halıya kadar her türlü ürün bulmanız mümkün. Bu çarşı 2002 yılında faaliyete başladı. Çarşının içinde havuz, havuz etrafında alışverişten yorulduğunuzda dinlenebileceğiniz kafeterya mevcut. Mescidi, yürüyen merdivenleri, otomatik kapıları, temizliği ile ziyaret edenlerin ilgisini çeken bir çarşı olmaya başladı.

Bu pasajdan açılmadan önce Halep, Suriye, Ürdün'den kaçak olarak gelen mallar pazarlarda satılırmış. Pazarda kaçak mal satmak serbest olmasına rağmen alan yakalanırsa ceza verilirmiş. Bir "Muhtar Çakmağı" yakalatan altı aydan başlayan hapis cezasına çarptırılırmış. Pazarlar dolandırıcıların eline geçince halkı dolandırıcılardan kurumak, kaçak malları kontrol altına almak için pasajlar oluşturulmuştur.

Gaziantep pasajları 1980 yılından önce tüm Türkiye'nin alış veriş yaptığı yerler olarak ün yapmışlardı. Bursa' Erzurum'dan, Edirne'den kısaca Türkiye'nin her yerinden kızını oğlunu evlendirmek isteyen adam Gaziantep'e gelir bu pasajlarda bütün ihtiyaçlarını giderirmiş. Bu pasajlarda perakende satışların yanında toptan satışlarda yapılmaktadır. Gaziantep pasajlarının cazibe merkezi olmasındaki en büyük etkenler; Halep, Ürdün, Suriye'den gelen malların hem ucuz hem de bol çeşitli olmasından kaynaklanırmış.

Bu pasajlar Gaziantep ekonomisine bu özelliklerinden dolayı yıllarca büyük katkı sağlamışlardır. 1980 yılından sonra ticaret serbestliği ile beraber kaçakçılıkta günden güne azılmış. Bu sebeple Gaziantep ve pasajları eski ihtişamlı günlerini kaybetmişlerdir. Şimdilerde müşterilere sundukları alternatif alış veriş sistemi ile yeniden canlanmaktadırlar. Pasajlarda satılan ürünler diğer mağazalara göre daha uygun fiyata. Pasajda aynı ürünün hem orijinal ve garantilisini hem de uzak doğudan getirilen ucuz fiyatla kaçak olanını bulabiliyorsunuz. Pasajlarda bir gelenek daha var, beğenmediğiniz ürünü getirip değiştirebiliyorsunuz. Bunun için garanti belgesi olmasına gerek yok. Yine pasaj sisteminde özellikle elektronik eşyalarda eskimiş yada modeli geçmiş eşyalarınızı götürüyorsunuz. Yenisi ile takas yapıyorsunuz. Hem siz ürününüzü yeniliyorsunuz hem de sizin eski ürününüzü ikinci el olarak başkası daha uygun fiyata alıyor.

Pasajların bulunduğu yerler genel itibari ile eski yerleşim yerleri. Şehrin merkezinde kalan pasajların çevresinde yoların dar olması, park alanlarının yeterli olmaması nedeni ile ulaşım da sıkıntı çekilmektedir. Kısa süreliğine pasajları dolaşmak isteyen turistlik gurupların araçları pasajların olunduğu yerlerde uzun süre kalamamaktadır. Bu hem pasaj esnafının zararına olmakta hem de turistleri tedirgin etmektedir. Bu sorunun aşılması Gaziantep pasajlarının yerli ve yabancı turistler tarafından daha kolay gezilmesine sebep olacaktır.

Gaziantep’ten alabileceğiniz özgün hediyelere gelince; Bakır işlemeler, sedef kakmalı eşyalar, altın ve gümüş takılar, yemeni adı verilen üstü kırmızı yada siyah deriden tabanı ise köseleden dikilen topuksuz ve çok sağlıklı olan geleneksel ayakkabılar, beyaz kumaş üzerine sarılarak ve çekilerek beyaz, sarı, krem rengi ipliklerle yapılan el işlememelerini almanız mümkündür.

Bunların yanında ağzını tatlandırmak için Gaziantep baklavası, Antep fıstığı, tatlı, sucuk ve pestil, kırmızı biber ve baharatlar almanızı tavsiye ederiz.

Gaziantep şehrinin insanlara bıraktığı tarihi ve kültürel mirası gezip gördükten sonra Gaziantep pasajlarını görmeden bu şehirden ayrılmak. Pasajlardan Gaziantep hatırası olarak sevdiklerimize bir hediye götürmemek olmaz her halde.