2008 Olimpiyatları ve Çin (II)

Modern olimpiyatların 29’uncusu, 8 – 24 Ağustos 2008 tarihleri arasında Çin’in başkenti Pekin (Beijing)’de yapılacak. Bu seneki Olimpiyat yarışmalarının sloganı ‘One World, One Dream’ (Bir Dünya, Bir Rüya) oldu. Çin, başkentinde misafir edeceği Olimpiyatlar dolayısıyla halkına şöyle seslendi:

Ülkenizi sevin, ona zarar vermeyin.
Halka hizmet edin, ona kötülük yapmaktan kaçının.
Bilim yapın, cehaletle savaşın.
Çalışkan olun, tembellik yapmayın.
Birlik olun, parçalanmayın.
Dürüst ve güvenilir olun, kazanç uğruna ilkelerinizden sapmayın.
Disiplinli ve yasalara saygılı olun, kargaşa yaratmayın.
Sade yaşayın, zevk ve lükse düşmeyin.

Bu ilkelerin hangi birine hayır diyebiliriz?

Olimpiyat yapılarını planlama ve inşa etmek için de şu üç ilkeyi gündeme getirdi:

Yeşil çevre, hümanizm, bilim ve teknoloji.

Yapılarda olabildiğince çevre dostu oldu. Cadde ve sokak aydınlatmalarında, ısıtmada, sıcak su elde ediniminde güneş enerjisinden faydalandı. Su gereksinimini önemli ölçüde yağmur sularını biriktirip arıtarak elde etti. Yeşil alanlara, ağaç dikimine önem verdi. Bina mimarisinde dünyanın en ünlü mimarları ile çalıştı. Yapı programları, insanların tüm ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde planlandı. İnşaat ve işletme detaylarında en son teknoloji uygulandı. İç ve dış mekânlarda engellilere en ileri olanaklar sunuldu. Ancak hava kirliliği konusunda başarılı olamadı. Büyük sanayi hamlesi dolayısıyla sanayi gazlarının yarattığı hava kirliliği kentleri sarmış durumda. Dünyanın en kirli havalı 30 kentinden 20’si Çin’de bulunuyor. Orta Asya steplerinden büyük fırtınalarla gelen toz bulutları da bu kirliliğin üzerine tuz-biber ekiyor.

Olimpiyat yarışmaları 37 tesiste gerçekleşecek. Bu tesislerden 11’i yeni inşa edilen büyük yapılar. 19 tesis mevcut, 7 tesis geçici olarak kullanılacak. Yeni yapılan 11 tesisten 4’ü üniversite yerleşkeleri (kampüsleri) içinde yer alıyor. Böylece bu yapılar, Olimpiyatlardan sonra da öğrencilerin kullanımına sunulabilecek. Bu tesislerin dışında, sporcuları barındırmak üzere inşa edilen ‘Olimpiyat Köyü’, 66 hektar (660 bin metre kare) alanı kaplıyor. Köydeki yeme, içme, yatma, dinlenme ve eğlenme işlevleri 16 bin sporcuya hizmet edecek.

Ana tesis, ‘Kuş Yuvası’ ismi verilen büyük stadyum. Bu ismin orijinini geçen yazımda anlatmıştım. Tesis, dış perspektifi ile ismiyle müsemma denebilecek derecede bir kuş yuvasını çağrıştırıyor. Konstrüktif sistemde yepyeni bir teknoloji kullanılmış. 297 x 320 metre, daireye yakın planlı ve 69 metre yükseklikteki elipsoit stadın dış çevresi, dişi kuşun yuvasını dallarla ördüğü yuva gibi bir görünüm arz ediyor. Yalnız buradaki dallar 42 bin ton ağırlığındaki çelik örgüden oluşuyor. Bu örgünün ara yerinde bulunan dış mekânla ilişkiyi kesen saydam kabuk, cam görünümünde, ışığı ve gerekli miktar havayı geçirebilen, ancak suyu ve tozu geçirmeyen EFT isimli membran. İç mekândaki beton amfide 91 bin kişi karşılaşmaları rahatça izleyebilecek. Arka ve alt mekânlarda mağazalar, restoranlar, kafe-barlar, oturma ve toplanma fuayeleri bulunuyor. Projeyi İsviçreli mimarlar Herzog&Meuron, Arup ile Çin Mimari Tasarım ve Araştırma Grubu yaptı. İnşaatı 7 bin işçi gerçekleştirdi. Bu süre zarfında 6 işçi hayatını kaybetti. (Burada her halde Tuzla tersanelerindeki işçi kıyımını hatırlamış olmalısınız.)

Stadyumun yanında ‘Su Sporları Merkezi’ yer alıyor. Bu yapı 17 bin koltukla çevrelenmiş, olimpik standartta bir yüzme havuzunu içeriyor. Bu yapı da çelik ve betonun bir arada kullanımı ile gerçekleşmiş. Tabii sporcular, izleyiciler, engelliler için de yan tesisleri var. Cephe dokusu, cam yerine kullanılan ve yer yer sabun köpüğü izlenimi veren, akşamları havuz mavisine dönüşen, organik ETFA kaplama. Proje Avusturyalı mimarlar PTW, Arup, Schenzen Tasarım Enstitüsü ve Çin İnşa ve Mühendislik Şirketi tarafından tasarlanmış.

‘Oyunları Kontrol ve Bilgi Merkezi’ statla kontrast teşkil eden bir dizi yüksek yapıdan oluşuyor. Dış cephe taş görünümlü alûminyum panellerle kaplanmış. Bina olimpiyat sırasında ve de sonrasında dijital tasarım ve teknoloji müzesi ve kentin iletişim merkezi olarak kullanılacak. Proje, modern Çin mimarisinde önemli bir isim olan Zhu Pei’nin.

Pekin yakınlarında, Quindao’daki ‘Yelken Sporları Merkezi’ ve yelken tesisleri ve de badmington yarışmalarının yapılacağı salonlar da önemli inşaatlardan.

16 bin sporcunun iştirak edeceği bu yarışmalara 7 milyon izleyicinin geleceği tahmin ediliyor. Böylesine büyük bir organizasyonda elbette ki diğer yaşam tesisleri de önem arz etmektedir. Kent içi ulaşımda yollar, otoparklar, metro ve diğer raylı ulaşım araçları, dış ulaşımda deniz ve hava limanları terminal tesisleri, oteller, ofisler, dünya ile iletişim sağlayacak tesisler önemle üzerinde durulan tesisler olmuştur.

Pekin’de inşa edilen OMA ikiz kuleleri birbirine doğru eğilmiş iki yüksek kitleden oluşuyor. 10 bin çelik kiriş kullanılan inşaat, alan olarak ABD’deki Pentagon’dan sonra gelen 2’nci büyük bina oluyor. Bu binada dünyanın en büyük medya merkezi bulunacak. Çin’in merkez TV tesisleri ile beraber ofisler ve restoranlar da bu binada bulunuyor. Mimarı Ole Scheeren.

Pekin Havalimanı, 3 numaralı terminalinin 3 kısımdan iki bölümü Mart ayı sonunda hizmete girdi. Terminal, kuşbakışı görünümü ile bir balık kılçığını veya bir ejderhayı andırıyor. İç mekânlarda kırmızı ağırlıklı Çin sembolleri kullanılmış. 2015’te senelik 76 milyon yolcunun kullanacağı hesaplanan terminal bir milyon metre kare alanı ve 445 adet asansörü, 7 bin araçlık otoparkı ile dünyanın üçüncü, donanımları itibariyle dünyanın birinci havalimanı terminali oluyor. Proje, Lord unvanlı İngiliz mimar Norman Foster’e ait. Maliyet 1,6 milyar Sterlin. Bu rakam, bu terminalin yarı büyüklüğünde inşa edilen Londra Heathrow terminaline harcanan paranın (4,3 milyar Sterlin) neredeyse üçte biri. Çünkü Çin’deki işçilik yevmiyeleri batı standardının 12’de biri kadar; ortalama yevmiye 3 Sterlin (8 YTL).

Diğer önemli yapı, ‘Ulusal Gösteri Merkezi’. Bu binada 2416 kişilik opera, 2017 kişilik konser salonu, 1040 kişilik tiyatro salonları, fuayeler, sahne ve yan tesisleri var. Dış cepheleri yarı saydam bir kabuk sarmalıyor. Sosyalist bir anlayışla, gösteriler dış mekâna, kamusal alana da yansıtılıyor. Proje, Fransız mimar Paul Andreu’ya ait.

Tüm tesisler Nisan sonunda bitirilerek Olimpiyat Komitesi denetimine sunuldu.