Mitoloji Tanrıları, Aşkları ve Gizemleri

Bu hafta sizlere bu yıl yayınlanan ilginç bir kitaptan söz edeceğim. Mitoloji Tanrıları, Aşkları ve Gizemleri. Türkçe literatürde, mitoloji ve mitoloji tanrılarından bahseden çok fazla olmasa da epey sayıda eser bulabilirsiniz. Ne var ki bu kitabı ilginç kılan, herhangi bir mitoloji kitabında veya ansiklopedide bulamayacağınız bilgilerin, Antik Yunan tanrılarının aşklarının ve gizemlerinin sistematik bir metotla işlenmesi ve rahat okunur bir üslûpla anlatılmış bulunmasıdır.

Kitapta çapkın ve hercai tabiatlı tanrılar tanrısı Zeus’un Hera, Metis, Leda, Memesis, Demeter, Alkmena, Antiope, Danae, Algina, İo, Plione, Persophone, … ile yaşadığı aşklar ve bu ilişkilerden doğan zürriyetini, kitabın devamında Apollon, Artemis, Athena, Demeter, Aphrodite, … ve çok sayıda diğer Olimpos tanrı ve tanrıçalarının ve diğer yarı tanrıların müthiş cinsel güçleriyle kimleri sıraya dizip kimleri tezgâhtan geçirdiğini, ilişki ve maceralarını merakla okuyacaksınız.

Eserin müellifi Erdem Yücel’dir. Erdem Yücel ismi, kenthaber.com okurları için hiç de yabancı bir isim değildir. Pek çoğunuz onu, genellikle günlük olayları ve politik oluşumları milliyetçi bir süzgeçten geçirerek gözler önüne seren makaleleri ile tanımış olmalısınız. Ne var ki Erdem Yücel’in asıl kişiliği, mesleğinin ehli, değerli bir arkeolog olmasıyla temayüz etmiş olmasıdır. Sayın Yücel, arkeoloji mesleğinde, gerek Osmanlı, gerekse antik dünya konusunda pek çok bilimsel eserin de müellifidir.

Mitoloji, pek çoğunuzun da bildiği gibi Yunanca mythos ve logos sözcüklerinin bileşimidir. Arapçası esâtir olup, Türkçe söylenti desek de tam anlamını ifade etmemiş oluruz. Yine en iyisi mitoloji terimini Türkçemize kabul etmek olsa gerek.

Bakın Sayın Yücel, kitabının başlangıç bölümünde mitoloji hakkında ne diyor:

‘’… Homeros ve Hesiodos’u ana kaynak olarak alan mitolojide zaman mekân arasında bağlantı kurmaya çalışır ve olaylara mantıksal yönden bakarsanız açmaza düşmeniz kaçınılmaz olur. Bununla beraber semâvî din kavramının henüz oluşmadığı eski çağ insanları, dünyada karşılaştıkları doğa olaylarına anlam verememiş, belki de kendilerinin yarattığı çok tanrılardan yardım beklemişler, onların gücüne sığınmışlardır.’’

Mitoloji tanrılarının hüküm sürdüğü Antik Grek çağı, bilgeler çağı olarak anılır. Bu çağda Thales, Anaksimenes gibi doğayı ve akıl gücünü esas alan düşünürlerin, Protagoras, Sokrates, Platon gibi kuşkuculuk, görelilik ve idealizmin temellerini atanların, Aristoteles gibi metafizik, diyalektik ve ahlâk felsefesi kurucularının ve daha pek çok düşünürün yaşamasına, Stoacı ve Epikürcü okulların bulunmasına karşın, mitolojik inançlarla kardeş kardeş geçinebilmeleri çok ilginçtir. Her halde o dönem düşünürleri de günümüz bilim insanlarından deist veya ateist olanların düşüncelerini ‘’vîran olası hânede evlâd u ayal var’’ diyerek açıklayamadıkları gibi, onlar da düzene karşı çıkamamış olsalar gerektir. Biliyorsunuz Sokrates, düzene uymayan fikirleri ile gençleri yoldan çıkarmakla suçlanıp yargılanmış ve baldıran zehri içmeye mahkûm edilmişti. Demek ki bugün de değişen bir şey yok.

Sayın Yücel’in yukarıya aldığım sözlerinde olduğu gibi insanlar, tarihlerinin 80 bin yıllık geçmişinden bu yana, belki de Neandertal neslin 22 bin yıl evvel yok olup insanın evrim geçirmesinden bu yana, korktukları doğa olaylarına karşı, kendi yarattıkları tanrılardan medet ummuş olmalılar.

Her halde insanlık tarihi açısından şu önemli olayı okumuş veya duymuş olmalısınız. Şanlıurfa (Edessa) yakınlarındaki Göbeklitepe arkeolojik kazıları ile 12 bin yıl öncesine tarihlenen, yâni buzul çağı sona erdikten sonraki Neolitik çağın başladığı dönemde inşa edilmiş, belki de dünyanın en eski tapınaklarından biri ortaya çıkarıldı. Dönemin insanlarının henüz yerleşik tarım devrimini yaşamamış, avcılık ve toplayıcılıkla geçinen insanlar olduğunu da dikkate alırsak, belirli zamanlarda râhiplerin yönlendirdiği insan topluluklarının bu gibi tapınaklarda toplanıp âyine iştirak ettiklerini düşünebiliriz.

Konuya mimarî açıdan yaklaşır ve günümüzden 5 bin yıl öncesine gidersek, Mısır’da Sakkara ve Giza Piramitleri, 4 bin yıl öncesinde Karnak ve Luxor tapınakları, 3 bin yıl öncesinde File ve Edfu tapınakları ile Mezopotamya’da, Bâbil’de Zigguratlar inşa edilmişti.

Antik Yunan’da yine günümüzden 3 bin yıl öncesinde Delphi’de Apollon tapınağının, 2 bin 500 yıl öncesinde Atina Akropolü ve muhteşem Parthenon’un, Roma’da Jüpiter tapınağının inşa edildiğini görüyoruz. 2 bin 200 yıl önce inşa edilen Ephesos Artemis, Parthenon önüne dikilen Athena heykeli, mitoloji tanrılarına adanmış şaheserlerden sadece birkaçıdır. Mitolojiden ilham alan eserlerin inşası, taa Milâttan Sonra 300’lü yıllara kadar devam etmiştir. Bütün bu mimari yapıtlar da gösteriyor ki Antik Grek mitolojisi, en azından 3 - 4 bin yıllık zamana yayılan sürede, insanlar üzerindeki etkinliğini sürdürmüş bulunuyor.

Özetle, Antik Grek ve İyon kentlerindeki mimari harikalar ve heykeller, mitoloji ve mitoloji tanrılarının ışığı ile yaratılmış bulunan şaheserlerdir.

Bu inançlar ve paralelindeki mimarî oluşum, Milâttan sonra zuhûr eden yeni bir felsefî kültüre kadar, yâni Hıristiyanlığın Roma İmparatorluğunca kabul ve benimsenmesine kadar devam edecek, bundan sonraki mimarî, yeni felsefeye uyum sağlayacak, mitoloji ise modern çağın bilimsel araştırmalarının konusu olacaktır.

HÂMİŞ

Kitabın künyesi ve kitabı ısmarlayabileceğiniz adres: Erdem Yücel, Mitoloji Tanrıları, Aşkları ve Gizemleri, Puslu Yayıncılık, Mayıs 2013.
www.pusluyayincilik.com.tr  

Not: 326 sayfadan oluşan ve 22.50 TL. fiyatı olan kitabı internet üzerinden % 25 tenzilâtla alabilirsiniz.

yerguvenc@gmail.com