Mitoloji Kaynaklı Sözcükler -91-

TROIA SAVAŞI: Dünyanın en güzel kadını, Zeus ve Leda’nın kızı, Dioskurların (İkizler - Kastor ve Polydeukes’in) kardeşi Helendi. Onunla yaşamını birleştirmek isteyen soylu gençler hadsiz hesapsızdı. Bunlardan en etkili ve güçlü ailelerden gelen bir grup aday, kızın annesinin yasal kocası, Sparta Kralı Tyndareos’un evinde toplandılar. Kral yapacağı seçimin diğer adaylar üzerinde yaratacağı iğbirardan endişeli idi; onların kendisine karşı birleşip cephe almalarından korkuyordu. Bunun için, tüm adaylardan seçime saygı gösterecekleri, kendisine ve birbirlerine dost kalmayı sürdürecekleri, Heleni kaçırmayacakları ya da kaçırmaya teşebbüs etmeyecekleri yolunda ciddî bir yemin aldı. Ve sonra, Mykenai Kralı Agamemnon’un kardeşi Menelaus’u damat olarak seçti ve aynı zamanda onu kendi yerine Sparta Krallığına getirdi. Paris’in altın elmayı kendisine verdiği Aşk ve Güzellik Tanrıçası Aphrodite, Dünyanın en güzel kadının nerede olduğunu biliyordu. Rüşvet borcunu ödemek üzere Paris’in elinden tuttuğu gibi Sparta’ya götürdü. Hayırsız Paris zavalli Oinone’yi yüzüstü bırakmakta beis görmemişti.

Menelaus’un Helenle karşılaşması; geri planda fettan Aphrodite Menelaus’un yüreğindeki ateşi kızıştırıyor. İ.Ö.450–440’dan kalma kırmızı figürlü bir Attika vazosu (İtalyada, şimdi “Egnazia” denilen Gnathia’da bulunmuş – Halen Parişs, Louvre Müzesinde sergileniyor.

Kral Menelaus ve Helen konukları büyük bir nezaketle karşıladılar; izaz ikram ettiler. Ev sahipleri ile konuk arasında çok sıcak bir ilişki ve kaynaşma doğdu. Birbirlerine sürekli dostluk ve sadakat bağı sözü verdiler. Menelaus Girit’e sefere çıkacaktı; Parisi evinde konuk bırakarak vedalaştı ve ayrıldı. Fakat döndüğünde Helen de ortalıkda yoktu. Sözünü tutmayan Paris Heleni beraberinde kaçırmıştı. Çöküntüye uğrayan Menelaus’a komşusu tüm kabile şefleri beraberinde Troia’ya giderek kenti yerle bir etme sözü verdiler. Yalnız bunların içinde Ithaka Adası Kralı Odysseos ile Thessalia’daki Myrmidonlar Kralı Peleus’un oğlu Akhilleus yoktu. Yunanistan’ın en kurnaz ve dirayetli kişisi olarak bilinen Oysseos sadakatsiz bir kadın uğruna evini, ailesini terk edip maceralara atılmaya niyetli görünmüyordu. Habercilerle Orduya katılma emrinin tebliğ edileceğini öğrenince, deli taklidi yaparak, eline aldığı bir sabanla toprağı sürmeye, açılan yerlere tohum yerine tuz ekmeye başladı. Ama gelen haberci kendisi kadar kurnaz çıkmıştı; onun küçük oğlunu tutarak, sabanın açmakta olduğu yol üzerine bıraktı. Baba yüreği elbette deli numarasına devam edemezdi. Odysseos Orduya katılmak zorunda kaldı.

Akhilleus’un savaşa katılmasını ise, mutlaka canından olacağını öngören annesi nereid (deniz nymphası) Thetis engeliyordu. Oğlu doğduğu zaman ona ölümsüzlük bahşetmek için tılsımlı ateşe tutmuş (ya da tılsımlı bir suya sokmuş) ancak böyle büyücülük işlerine kızan kocası Peleus gelince işini yarıda bırakmıştı. Bu sebeple ateş ya da suya değmeyen topuğu tılsım koruması dışında kaldığı için duyarlılığını korumuştu. Bu kez Akhilleus’un kaderi seçenekli olarak belirlendi: ya uzun fakat silik ya da kısa ama onurlu bir yaşam… Yaşamını yitirebileceği zayıf organı da topuğu olacaktı. Bu bakımdan “Aşil’in Topuğu” deyimi, zamanımıza kadar uzanan “bir zafiyet noktası” mecazı olmuştur. Thetis, savaş davetine karşı oğlunu Skyros Adası Kralı Lykomedes’in sarayına kaçırttı. Hainane bir hile ile Theseus’un öldürmekle ünlenmiş olan Lykomedes gence kadın giysileri giydirerek cariyelerinin arasına saldı. Onu bulup getirmek için merkez karargâhında, Odysseos görevlendirildi. Seyyar satıcı kılığında Lykomedes’in sarayına yollandı. Satışa sunduğu incik boncuk tezgâhı etrafında saraylı kızlar toplanırken, kız kıyafetinde olmakla birlikde, satıcı olarak gelen bu yabancıdan kuşkulanarak belindeki hançerle oynamaya başlayan Akhlleus’u fark eden Odysseos onu huylandırmadan yanına yanaştı; tatlı sözlerle Yunan ordugâhına katılmaya ikna etti.

Troia’lı Helen (İngiliz sanatçı Evelyn de Morgan’ın 1898 tarihli tablosu)