Mardin Kalesi yasak bölge olmamalı

Askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgeleri kanunu’nda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısı hakkında Meclis’te söz alan Milletvekili Eri, Mardin’de bulunan iki askeri yasak bölge olmaktan çıkarılması gerektiğini söyledi.

Eri, ‘Taşın ve İnancın Şiiri’ kent olarak bilinen ve bugün kendi özgünlüğünün ve güzelliğinin farkında olarak, kapılarını yerli ve yabancı turistlere açan Mardin’in gündüzü kadar gece görüntüsü de cezp edicidir. Geceyi Mardin kent merkezinde geçirenler, bir yandan ışıklandırılan kalenin muhteşem görüntüsünü hayranlıkla izlerken öbür yandan uçsuz bucaksız Mezopotamya ovası’nda yer alan yüzlerce yerleşim biriminin pırıl pırıl ışıklı görüntüleriyle büyülenmektedirler. Bu konuklar, kale’ye çıkma arzusu duymakta ve bu manzarayı kaleden de seyretmenin hayalini kurmaktadırlar diyerek konuşmasını şu şekilde sürdürdü:

“Mardin kalesi, 1. Derecede arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmiştir ama 1950’li yılların sonunda üzerinde kurulan radar tesisi nedeniyle kale 1.derecede, askeri yasak bölge olup ziyaretçilere kapatılmıştır. Kale arkası diye bilinen ve halkın mesire yeri olarak kullandığı kuzey yamaçları halka açık bir alan iken 1987’de hava kuvvetleri komutanlığı tarafından istimlâk edilerek burası da askeri yasak bölge kapsamına alınmıştır. Günümüz teknolojisi ile böyle yüksek tepelere ihtiyaç duyulmadan da hava radar izleme işlemlerinin yapılabilmektedir. Örneğin Diyarbakır pirinçlikteki radar tesisi düz bir alanda kurulmuştu. Kaldı ki Mardin kalesine eş yükseklikte ve ona yakın yerde olan şeyh şaran tepesi de bu amaç için pek ala kullanılabilir. Pirinçlikteki radar üssü yıllar önce kapatıldı ya da bir başka yere taşındı. Mardin kalesi’ndeki radar’ında taşınması ile ilgili bir projenin olduğunu duyuyoruz.

Genelkurmay başkanlığımızdan beklentimiz bu konunun AB normları, ülke ve kent güvenliği ile turizm açısından yeniden değerlendirilerek çalışmaların bir an önce sonuçlanmasıdır. Kalenin askeri yasak bölge kapsamından çıkartılarak turizme açılması bölgedeki turizm potansiyelini önemli ölçüde canlandıracaktır.

Tarihi ve kültürel varlıklar insanlığın ortak mirasıdır. Mardin kalesi de gerek kale olarak gerekse de barındırdığı kültürel varlıklarla bu ortak mirasın önemli bir parçasıdır. İnsanlar, kale’yi ancak uzaktan seyretme imkânına sahiptirler. Kale’de değişik dönemlerde yapılmış tarihi mekanlar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; kale çarşısı, Artuklu’lara ait bir konak, Hızır (a.s) mescidi, Akkoyunlular’dan kalma bir cami, su sarnıçları, gözetleme kuleleri, Kale ile Mardin kent merkezi bağlantılarını sağlayan tüneller bulunmaktadır.

Mardin kalesinin, milattan önce 4. Yy. Yerleşim amaçlı olarak planlanmış ve bu amaçla kullanılmıştır. Mardin kalesi tarih boyunca ele geçirilmesi her zaman çok güç, savunmaya son derece elverişli bir kale olmuştur. Tarihin tanıdığı büyük fatihler; söz gelimi Moğol ve Timur orduları, Mardin’in önünden geri dönmek ya da kenti ele geçirmek için birkaç kez zorlamak durumunda kalmışlardır. Bu özelliği ile Mardin kalesi, gezginlerin anılarında “Ordu Kıran” kale olarak yer alır.

Ünlü Arap coğrafyacı Yakut, Mardin kalesi için “Dünyada ondan daha güzel daha sağlam inşa edilmiş ve daha muhkem bir kale olmadığına kuşku yoktur diye duygularını yazmıştır.

İkinci husus ise Kızıltepe “tel-ermen” höyüğü’dür. İnsanlığın en eski yerleşim yerlerinden olan Mezopotamya’da yer alan Mardin’de bölge tarihine ve kültürel mirasımıza ışık tutabilecek ve henüz araştırılmamış yüzlerce höyük bulunmaktadır.

Kızıltepe höyüğü bunların en büyüklerinden biridir. Arkeolojik sit alanı olarak tescil edilen ve kısmi yüzey araştırmalarıyla elde edilen bilgilere göre milattan önce 4. Binden başlayarak günümüze kadar yerleşim amaçlı kullanıldığı varsayılan bu höyük, şu anda askeri yasak bölge kapsamındadır.

Höyük üzerinde lojman vesaire birçok bina yapılmıştır. Antik yolların kavşak noktasında yer alan bu höyükte yapılacak arkeolojik kazılarda şehir yerleşimleri tapınaklar, mabetler, saraylar, konutlar, yazılı belge arşivlerinin çıkma ihtimali yüksektir. Bu nedenle; bu höyük, askeri yasak bölge kapsamından çıkarılarak kültür bakanlığı’na teslim edilmelidir.

Genelkurmay Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığımızın dile getirdiğim her iki konuda Mardin halkının beklentilerini göz önünde tutarak çözüme kavuşturacaklarını umuyorum