Turizm esnafı gemiyi terk ediyor

Turizm sektöründe butik, market, lokantacılık veya taksicilik yaparak hizmet veren küçük esnaf son yıllarda geliri düşünce ‘Gemiyi’ terk etmeye başladı. Pahalı turizm merkezi olarak bilinen Kadriye ve Belek’de çoğu esnaf çareyi yeniden tarıma dönmekte buldu.
Çilek, çekirdeksiz karpuz, yöresel otlar, mini meyve ve sebzeler gibi yeni ürün ve üretim teknikleriyle çiftçiliğe dönenler, turizm esnaflığından daha çok kazandıklarını söylediler.
Çilek fidesi yetiştirme ve üretimi konusunda uzmanlığı ile tanıdığımız Ziraat Mühendisi Muammer Bingöl telefonda, “İspanya’daki izlenimlerimi mutlaka anlatmam lazım” deyince çilek seralarına doğru düştük yola. Dünyanın 4’ncü büyük çilek üreticisi Türkiye olmasına karşın yine de üretimin çok az olmasından duyduğu üzüntüyü diye getiriyordu.
Aileden üretici olan Muammer Bingöl, ABD Californiya Üniversitesi’nin lisanslı çilek fidesi üreticisi 4 Türk’den biri. Birkaç hafta önce İspanya’nın Huelva kentinde yapılan 6’ncı Uluslararası Çilek Sempozyumu’na gittiğini ve dünyanın bir çok bölgesinden 500’e yakın akademisyen ve üretici temsilcilerinin katıldığını anlattı. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası ile Antalya Sanayici ve İşadamları Derneği’nin destekleriyle 2012 yılındaki bir sonraki sempozyumun Antalya’da yapılabilmesi için çaba gösterdiklerini ancak Uluslararası Bahçecilik Komitesi’in Çin’i tercih ettiğini söyledi.
ÇİLEK ÇİFTÇİYİ KURTARIR
Ziraat Mühendisi Bingöl, söyleyeceklerini not etmiş, cebinden çıkardı verdi. Bilgi notunda, “Biz çok ısrar ettik. Çiftçimizin çilek üretimine dönmeye başladığını anlattık. Israrlarımız üzerine dünyanın en tanınmış çilek profesörü Californiya Üniversitesi’nden Kirk Larson, seminerler vermek üzere Antalya’ya gelmeyi kabul etti. 2010 yılında daha küçük ölçekte diğer uzmanların da katılımıyla bir organizasyona Antalya ev sahipliği yapacak” diye yazıyordu.
ABD Californiya’da dekara verim 5 ton. Ardından 4 ton ile Fas, 3,5 ton ile İspanya geliyor. Türkiye’de ise bunun 1.8 ton olduğunu anımsattı Muammer Bingöl. Ve ekledi: “Çilek üretiminde dünyada 4’ncüyüz ama çok gerideyiz. Bizim ektiğimiz türleri unutmuşlar, yeni çeşitler Portulas, Ventana, Monterrey, San Andreas, Portola ve Cangonga yaygın olarak ekiliyor. Verimi yüksek, dayanıklı, lezzetli Ventana çeşidinin adaptasyon çalışmaları tamamlandı. Deneme amaçlı olarak Türk çiftçisinin beğenisine sunulacak.”
TURİZMDEN KAÇIŞ
Belek Turizm Bölgesi girişindeki ilk belde Kadriye’deyiz. Zirai İlaç bayi Orhan Karacan ile çilek ve yeni tarım ürünleri üzerine konuşmak için işyerine gittiğimizde yakın akrabaları Mehmet Karacan ve Ali Karacan’da bulunuyordu. Birlikte çalıştıkları meslektaşı Ziraat Mühendisi Hakan Çetin, “Yıllardır turizmde arayış içinde olan Kadriye çiftçisi artık tarıma geri dönüyor. Benim gözlemim budur” deyip söyleyeceklerini kısa kesip ‘noktayı’ koydu.
Hep birlikte çilek üretim seralarına gittik. Çiçekleri döllemesi için seraya salınan bambus arıları nedeniyle işçiler elleri ve yüzleri kapalı çalışıyordu. Ziraat Mühendisi Orhan Karacan, “Eskisi gibi değil artık üreticilerimiz kazandıracak ürünlere yöneliyor. Son yıllarda çilek iyi kazandırıyor. Hem zahmeti fazla değil hemde fiyatı istikrarlı” diye ekledi. Karacan, “İhracat olsa daha iyi olacak aslında” diye isteğini dile getirse de Muammer Bingöl araya girip, “Üretim alanlarının artması lazım. Daha ihracat yapabilecek güçte bile değiliz. Bakımına da çok özen göstermeliyiz” dedi. Karacan, “Ocak ayı başlarındaki soğuklar çilekte şekil bozukluğuna neden oldu. Daha özenli olmalıyız galiba” diye seslendi.
ESNAFLIKTAN ÇİFTÇİLİĞE
Orhan Karacan’a göre yıllar önce turizme sevdalanan bir çok köylü son birkaç yıldır tarıma ağırlık vermeye başlamış. “Hatta turizmden tamamen elini eteğini çekenler çoğaldı” diye devam etti Karacan. “Turizmi bırakıp tarıma başlayan örnek bir çiftçi bulabilir miyim” diye düşünürken, Mehmet Karacan araya girdi, “2002’den itibaren 5 yıl Kadriye çarşısında turiste yönelik butik çalıştırdım. Geçen yıl devredip turizm işinden çekildim. Şimdi tarım yapıyorum. Çilek üretiyorum serada” dedi.
“Ne oldu da turizmden kaçtınız. Tarım daha zor ve meşakkatli değil mi” diye sordum Mehmet Karacan anlattı:
“Turizm sektöründe devamlı düşüş var. İlk açtığımızda iyiydi. Sonra her yıl geriye geriye gitti. Hala gidiyor. Şartlar zor. Turiste mal satma zorlaşıyor, sıkıntı yaşanıyor. Butik olarak diye söylemiyorum hepsinde öyle. Benle birlikte 4-5 arkadaş bıraktık esnaflığı. Tamam belki cirosu iyi çok para dönüyor gibi ama elde avuçta birşey kalmıyor ki. Tarım işini ciddi yapınca belki daha az para dönüyor ama kazanç daha iyi.”
Belek oteller bölgesinde taksicilik yapan Ali Karacan araya girdi; “Hem çiftçiyim, tarım yapıyorum hem de taksi esnafıyım” dedi. “Kıyaslar mısın” dedim, şöyle anlattı: “Turizm girince köye, taksiciliğe başladık. Tarım ek gelirdi. Taksicilik 5 yıl önce iyiydi. 3 dönüm seradan kazandığımızı kazanıyorduk. Şimdi tarım ana gelirimiz oldu.”