1923'ten 2008'e Cumhuriyetin Değerlendirilmesi (5)

5- ŞEFFAFLIK, DENETİM VE DEMOKRASİ

Demokrasi açıklık sistemidir. Her şeyin halkın gözleri önünde ve halkın bilgisi dahilinde yapılması demektir. Çünkü demokrasi halk yönetimi ise, halkın halktan gizli yönetilmesi düşünülemez.

Devletin yüce menfaatleri diyerek kısıtlamalar, yasaklamalar ve gizlilikler bir başlarsa eğer, orada derhal yönetenlerin ve onların yandaşlarıyla güçlü kesimlerin, mafya ve çetelerin menfaatleri, devletin yüce menfaatlerine dönüşür. Saman altından su yürütülür, olaylar açığa çıktığı zaman da iş işten geçmiş, devlet götürülmüştür.

Örneğin gerek hak hukuk, gerekse ahlak insanlık ve ülke yararı açısından, açık artırma ve eksiltme gibi, herkesin gözleri önünde yapılması gereken ihalelere bile, ulusal bir sır süsü verilerek, gizli teklifler, gizli görüşmeler, aba altından gizli tehditlere kadar, o kadar çok dümen döner ki; her partiye özgü ihale yöntemleri, ihale şirketleri, ihale mafyası ve çetesi oluşur. Sonuçta sistem kirlenir ve hep pislik üretmeye başlar.

Bir yerde kirlenme bir kere başladı mı, orada yönetimi temizlemek, yeniden bir yönetim kurmaktan daha zordur. Kir: beyazların bulunduğu çamaşır kazanına damlatılan, bir damla mürekkep gibi her yere nüfuz eder ve temizliğe karşı direnç kazanır, savunma yöntemleri oluşturur.

Buradan çıkışın tek yolu demokrasidir. Fakat demokrasi de, kirli ortamlarda boy atabilen bir çiçek değildir. Pislik demokrasinin, özellikle de en büyük düşmanıdır. Pislikten beslenenler, bulanık suda balık avlayanlar; kirlenmenin, demokrasinin sağladığı hak ve özgürlüklerden kaynaklandığını bile söylerler. Demokrasiyi dışlamaya çalışırlar. Oysa demokrasi başıboşluk değil, sıkı bir denetim sistemidir.

Yani demokrasi sıkı bir denetim sistemi olduğu halde, görüldüğü gibi kaba ve despotik sistemlerin keyfi ve başıboş uygulamalarının sorumluluğu da, demokrasideki temel hak ve özgürlüklere yıkılmaya çalışılmakta, demokrasinin: herkesin istediğini yapmakta serbest olduğu bir başıboşluk olarak gösterilmeye çalışılmaktadır. Bu yüzden de atılan her olumlu adım bilinçli bir biçimde olumsuzluklara rastlatılarak “E, işte gördünüz olmuyor” diye geri alınmıştır.

Çünkü demokrasi bir kere yaşama geçerse ve halk demokrasinin erdemi ile bir kez karşılaşırsa bir daha vazgeçmez, endişesi: mevcut pislikten beslenen herkesi korku ve endişeye sevk etmektedir. Onun için demokrasi onların dilinin tespihidir; ama güya bize uymamaktadır. Ya da zaman erkendir.

Oysa yaşanan ülkelerde görülmektedir ki; demokrasi; hak ve özgürlükler kadar, görev ve sorumluluklar sistemi, hatta çok daha sıkı bir denetim sistemidir. Akıl ve bilimden uzak, denetimsizlik derecesindeki bu kaba sistemler ise, demokrasi dışı sistemlerdir. Demokrasi ile aralarındaki mesafe de, denetimden uzaklaşmaları ile paralellik gösterir. Onların denetimi, tehdit, kaba kuvvet ve gözdağına dayanır.

Örneğin, geçmiş yıllara ait, sıradan normal bir telefon faturasında bakın neler yazıyor. Normalde borcunuz şu kadar, şu tarihe kadar ödemeniz rica ediliyor sanıyorsunuz değil mi? Evet ama sonrasında hangi tehditler sıralanıyor bakın. Telefonun kesilmesi, cezaların katlanması, haciz getirilmesi, bilmem hangi sayılı yasaya göre yasal işlem yapılması vs.

Tüm bu yazılanlar da göstermektedir ki; ülkelerin gelişmesi ilerlemesi, para pul zenginlik olayı ya da zengin kaynaklara sahip olma olayı değil, bir sistem olayıdır. Çünkü sistem beyindir, akıldır, organizasyondur. Bunlar olamadan ne kaynak yaratılabilir, ne de yaratılmış kaynaklar verimli kullanılabilir.

Eğer akıl varsa insanlar çölde de, buzda da, denizde de kendine uygun bir yaşam tarzı yaratabilir. Toplumlar için de sistem, yani yönetim biçimi, yani demokrasi budur. Çağdaş bir sistemi yakalayan topluluklar, her yerde ve her koşulda gelişir.

Burada önemli olan bizim cumhuriyeti çağdaş bir çizgiye çıkarıp çıkaramadığımızdır ki; maalesef 1930’lu yılların dünyasındaki yerimizi, bu günkü dünyada koruduğumuz ya da ileri götürdüğümüzü söylemek mümkün değildir. O zaman Avrupa’da bizden geride olan bütün ülkeler bizi sollayıp geçti. Şu anda Avrupa’da bizden geride ülke kalmadı.

Nedeni Atatürk’ün gösterdiği çağdaş uygarlık hedefi yerine, küçük kişisel çıkarların peşine takılı politikalar, Atanın rehber olarak gösterdiği, akıl ve bilim yerine şark kurnazlığını benimsememizdir.

Şark kültüründe neyin ne olduğu ve nerede durduğu, doğrunun ne zaman doğru olup ne zaman yanlış olduğu, söylenenin mi yapılanın mı esas alındığı, hiçbir şey belli olmayıp: her şey bir kurnazlık ırmağında akar gider.

Çünkü her şey kapalı kapılar arkasında tezgâhlanıp, önünüze bir korku dağıyla beraber getirilir. Ya bu, ya da bu denir. İçinde akıl ve bilim olmadığından, demokrasi ile bağdaşması ve demokrasi ile birlikte yeşermesi mümkün değildir.