Büyük İskender sonrası Pisidya

Büyük İskender’in ölümünden sonra Babil’de yapılan taksimata göre Pisidya, Perdikkas’ın payına düşmüştü. Yani bir başka deyişle onun vekili olan Selevkos Nikator’un yönetim bölgesinde kalmıştı.

Fakat önceki bölümlerde de söz ettiğim gibi, Büyük İskender denildiğinde nasıl ki çok büyük bir miras akla geliyorsa, tarihin en büyük miras kavgalarından birisi de akla gelmektedir. İşte Pisidya da, bu miras kavgasının başlarında bir yerlerde ön plana çıkmaktadır.

Çünkü bilindiği gibi İskender öldükten sonra Perdikkas’ın naipliği uzun sürmedi. İki yıl sonra öteki varisler (diadoklar) tarafından öldürüldü ve onun topraklarına Selevkos Nikator Satrap olarak atandı.

Fakat Perdikkas’ın etkinliğinin tamamen sona erdirilebilmesi için, Pisidia’da önemli bir güce ulaşmış bulunan kardeşi Alketaş’ın da ortadan kaldırılması gerekiyordu. Bu görevi, Anadolu’nun büyük bir bölümüne hükmeden Antigonos üstlendi. İşte Pisidya da, bu Antigonos-Alkataş çatışması nedeniyle tarihin gündeminde ön plana çıktı.

Bu olayda adı geçen Alketaş, Pisidya kentlerinden aldığı destekle yeni bir ordu oluşturmuş olup, Perdikkas’ın varisliğine oynuyor ve bu amaçla, bir Pisidya kenti olan Kretepolis’te bulunuyordu.

Diğer diadokların tam desteğini alan Antigonos, askerlerinin direncini son noktasına dek kullanarak yedi gün ve yedi gecede Kapadokya’dan Kretepolis’e geldi.

Kretepolis’te Alkataş’ı yendikten sonra, Alkataş Termessos’ a sığındıysa da, burada feci bir şekilde öldürülmekten kurtulamadı. Çünkü Termessos’un yaşlıları bu kavgaya bulaşmak istemiyordu. Bu yüzden de Alketaş’ı Antigonos’a teslim etmek istiyorlardı.

Termessos’un gençleri ise, kendilerine sığınan Alketaş’ı Antigonos’a teslim etmeyi onurlarına yediremediğinden savaşmaya kararlıydı. Fakat yaşlılar hazırladıkları bir oyunla gençleri uzaklaştırdıkları bir anda, Alkataş’ı Antigonos’a teslim ettiler. Gençler MÖ 139 yılında Alkataş için, bugün de hala Termessos’da aykta duran muhteşem bir anıt mezar yaptılar.

Pisidya’daki Selevkos yönetimi bundan sonra da devam ettiyse de, MÖ 307’de bir ara Makendonya ve Anadolu’ya egemen olan Antigonos Monophtalmos’sun yönetimine geçti. Fakat MÖ 301 yılında yapılan İpsos Savaşını Selevkoslar kazanınca Pisidya kısa bir aradan sonra tekrar Selevkosların yönetimine girdi.

İskender sonrası Helenistik Krallıkların en büyüğü Selevkos krallığıydı. Bu yüzden Roma’nın gözü Selevkilerin üzerindeydi. MÖ 188 yılında yapılan savaşta Selevki Kralı lll. Antiokhos yenilince Apameia Barışıyla Anadulu topraklarının çoğunu kaybetti. Antlaşmaya göre Pisidya Bergama Kralı ll. Eumenes’in yönetimine girdi.

Yarım asırdan fazla bir süre Bergama yönetiminde kalan Pisidya MÖ 133 yılında Attalos Hanedanının son hükümdarı lll. Attalos geride bir varis bırakmadan ölünce, topraklarını Roma’ya vasiyet ettiği gerekçesiyle Bergama toprakları Roma’ya geçti.

Pisidya’yı Galatya yönetimide gösteren harita

Fakat Roma buralara gelerek hemen egemen olamadı. İsyanlar ve yüz yıl kadar da korsanlarla mücadele etti. Bunların ayrıntılarına girmeyeceğim. Sonuçta Pisidya, Roma’nın Asya Eyaleti ile Kapadokya, Galatya ve Kilikya eyaletleri arasında gelip gitti.

Nihayet Galat Kralı Amyntas’ın varis bırakmadan ölmesi üzerine MÖ 25 yılında Pisidya tamamen Roma yönetimine girdi. Böylece Pisidya’nın Helenistik dönemi de tamamen sona erdi.

Fakat bütün bu olaylar ve dönemler boyunca Sagalassos’un bir otonom kent özelliğini koruduğu düşünülmektedir. Çünkü tarihçiler, MÖ 25 yılında kesin Roma Toprağı haline geldikleri anda bile Sagalassos ve Termessos’un otonom kentler olduğunu belirtmektedir.