Tarihin Yağmalanması (1)

1-MALGASTRA ANTİK KENTİ (LENGÜME)

Emekli Edebiyat Öğretmeni A. Ali Bilgen ile Malgastra antik Kentini görmek için, önce İnsuyu tarafından Sala Köyüne geldik. Salalılar bilindiği gibi, buzdolaplarının bulunmadığı dönemlerde, Burdur, Isparta ve ilçelerindeki pazarlara çuvallarla kar götürüp satarlardı. Hatta bu yüzden bu köye Karcılar Köyü de denilirdi. Fakat nedense adı bugün Halıcılar Köyüdür.

Evlerin altındaki, mağara şeklinde kar depoları

Çocukluğumda Ağustos ayında, Bucak pazarında çuvallardan çıkarıp, demir testerelerle kesilerek satılan karların, o zamana dek nasıl ve nerede saklandığını hep merak ederdim. İşte o kar depoları, Lengüme yolunda karşıma çıkınca durup bakmak istedim.

Kar depoları, Kapadokya’da volkan tüfleri içine oyulan mağaralara benziyorlardı. Normal kapı büyüklüğündeki girişlerden sonra mağara, aşağıdaki resimdeki gibi kocaman bir oda biçimini alıyordu.

Ahır veya samanlık olarak kullanılan kar depoları.

Fakat buzdolaplarının yaygınlaşmasıyla önemini yitiren karcılık, kar depolarının işlevinin değişmesine de neden olmuştu. Yani artık buralar uzunca bir süredir kar deposu olarak kullanılmamaktadır. Ahır, samanlık, depo gibi amaçlara hizmet etmektedir.

Modern bir ahıra dönüşmüş kar deposu.

Yukarıdaki fotoğraflarda da görüldüğü gibi eskiden kar deposu olarak kullanılan mağaralar bugün, koyun ağılı veya büyükbaş hayvanların ahırı olarak kullanılmaktadır. Üstelik ahıra elektrik alınmış ve duvarlara yemlikler oyulmuştur.

Günalan (Lengüme) köyü ve yer adları

Oldum olası yer isimlerinin değiştirilmesi işgüzarlığını içime sindiremediğim için, genellikle yer adlarının eskisini kullanmaya çalışırım ya da eskisini de parantez içinde belirtmek ihtiyacı duyarım. Nedense bu durumu, tarihe, kültüre ve o yerleşimi kurarak o adı veren insanlara saygısızlık olarak algılarım hep.

Çünkü neden Kurna yerine Yaka, Lengüme yerine güneş almayan bir yere Günalan, neden Sala’ya (Karcılar’a) Halıcılar, Marmara’ya Güneyyayla, denir, bunun mantığını anlayabilmiş değilim. Bu kompleksi dil milliyetçiliğiyle de bağdaştıramıyorum. Çünkü Sala, Kurna, Karcılar ve Marmara sözcükleri dilimizden çıkmış, yabancı sözcükler olmayıp, hala günlük kullanımda en çok kullanılan sözcükler arasındadır.

Lengüme Camii

Bu düşüncelerle dar ve bozuk köy sokaklarında ilerlerken birden Lengüme Camisi çıktı karşımıza. Köyün içinde, korumaya değer görülerek, Burdur Kültür envanterine alınan tek tarihi yapı olan Lengüme Camisi 18-19. yüzyıl mimarı özelliklerini gösteren bir camidir.

Camiyi gezdikten sonra, bize harabeleri gezdirecek olan Rafet Şimşek’i yanımıza alarak, Malgastara’nın yolunu tuttuk.
 

(Devam edecek)