Uzlaşma Kültürü (4)

BİR UZLAŞMA KÜLTÜRÜ ÖRNEĞİ 1

Bu köşede yazdığım yazıların değişik bölümlerinde, uzlaşma kültürünün ne denli uzağında olduğumuzu, aksine kültürümüzün uzlaşmazlık temelinde gelişip boy attığını çeşitli vesilelerle dile getirdim. Bu yüzden bu konuya daha fazla girmeden, durumu bir örnek olayla açıklamak istiyorum. Bu olay henüz kitaplaştıramadığım, gezi yazılarımdan alınmıştır.

“Amsterdam’da ikinci hafta da bitti. Buraya geldiğim günden beri televizyonlarda hep, Hollandalı bir gazetecinin, Müslüman bir Marok (Faslı) tarafından öldürülmesi ve buna duyulan tepkiler dile getiriliyor. Açık oturumlar, sempozyumlar ve röportajların konusu hep bu olay etrafında yoğunlaşıyor.

Biz Hollanda’ca bilmesek de, İslam’la terör arasında bir bağ kurmaya çalıştıkları anlaşılıyordu. Zaten TRT INT de olayları özetliyor ve burada Avustralya’nın SBS benzeri bir azınlıklar kanalı olup, o da her dilde yayın yapıyordu. Gerek bu Hollanda kanalının Türkçe yayınlarından, gerekse Marok kanallarının Türkçe alt yazılı yayınlarından olayları izleyebiliyorduk.

Olay kısaca şöyle; Kasım başlarında sanırım biz gelmeden birkaç gün önce, Hollandalı bir gazeteci, Müslüman bir Marok tarafından bir ana cadde üzerinde öldürülmüş. Bu yüzden Hollandalılarda, Müslümanlara karşı bir düşmanlık oluşmuş. İki taraf da gergin ve dikkatli. Müslümanların (genellikle de Marokların) gittiği birkaç okul ve camii kundaklandı bugüne dek. Başbakan gerilimi azaltmak ve İslam vatandaşlarının da yanında olduğunu göstermek amacıyla olmalı, Ramazan Bayramında Türk Camiine gelerek Müslümanlarla bayramlaştı. Ve Hollanda basın yayın ve TV’lerinin en önemli olayı iki haftadır bu olay.

Her gün tüm kanallarda tahrikten, şovenist milliyetçilikten kaçınan, akılcı, yapıcıcı, birleştirici sohbet, öneri, açık oturum ve röportajlara yer veriliyordu. On beş gündür olay sürekli tartışılıyordu. Tartışmalarda bakanlar, Türk, Marok, Surinam, ve Sudan asıllı milletvekilleri, gazete ve TV programcıları, Müslüman cemaat temsilcileri ve din adamlarından, sıradan vatandaşlara dek her kesimden katılımcılar yer alıyordu.

Dün de Hollanda kanalında Türkçe alt yazılı bir tartışmayı izledim. Surinamlı, Marok ve Türk temsilciler vardı. Oturumu yöneten Hollandalı gazeteci ısrarla olayı İslam’a, ya da en azından İslam unsurlarının radikal davranışlarına, Müslümanlığın; bu insanların Hollanda toplumuna entegrasyonunu önleyici bir etkisi olduğuna dair, adeta tahrik edercesine yaklaşan sorular yöneltiyordu.

Ama konuşmacılar gayet ihtiyatlı, bilinçliydi. Hem İslam’ı savunuyor, hem olayı ve radikalliği kınıyor, hem de bu olaydan dolayı yaşamlarının nasıl zorlaştığını, kendilerinin ne gibi olaylara maruz kaldıklarını, kundaklanan okullardaki çocuklarının bozulan psikolojisini, Hollandalı radikallerin düşmanca tavırlarını, Türkiye’de en üst düzey toplantılarda bile izleyemediğim akılcı ve bilimsel bir olgunluk içinde anlatıyorlardı.

Kendilerinin de Hollanda’nın bir parçası ve Hollandalı olduklarını; katılımcılardan kırk yaşın altındaki çoğunluğun burada doğup büyüdüğünü ve kendi ülkesini tanımadığını, oldukça dramatik ve gergin bir havada savundular. Ama kimse sinirlerine yenilmedi.

Genel anlamda İslam’ı savunurken de, İslam’ın yanlış anlam ve yorumlarının, bu tür olaylara neden olabileceği de belirtilerek, doğru İslam’ın öğretilmesi ve İslam’da reform da gündeme geldi. Bizim toplantılarımızda olduğu gibi, körü körüne bir İslam savunuculuğuna girerek, yanlışta ısrar edilmedi. Hatta camii sorumluları, imamlar bu tür örgütlerin yöneticileri olan konuşmacılar bu konuda kendi içlerinde öz eleştiride bulunarak, yönetimlerin gençleştirmesini bile gündeme getirdiler.

Edindiğim gayri resmi bilgilere göre, Hollanda’da yaklaşık bir milyon kadar Müslüman olup, genel nüfusun yüzde 6-7’sini oluşturuyorlar. Bu bir milyonun yaklaşık, 300 bin kadarı Türk. 300 bini Marok, 300 bini Surinamlı, gerisi de Arap, Hintli Pakistanlı, İranlı, Endonezyalı v.s. Bu olaydan en çok etkilenenlerse Maroklar. Üstelik Maroklar, Türkler gibi değil. Toplum içinde İslam’i kıyafetleriyle de hemen belli oluyorlar.