"Hayır" Üzerine Deneme!...

Günlük yaşantımızda çok kullandığımız bazı sözcükler vardır, bunların başında da evet-hayır gelir. Bazı sözcüklerin farklı yönlere çekildiği de bizim dilimizde vardır. Söylenişe göre değişirler. Sultan II. Abdülhamit döneminde de padişahın oldukça heybetli burnundan ötürü burun sözcüğü kullanmak hemen jurnallere neden olurmuş. Ayrıca ulu hakanın(!) yaşadığı Yıldız Sarayından ötürü Yıldız sözcüğünü kullanmak bile korku doğururmuş…

Günümüzde de referanduma kadar hayır sözcüğünü kullanmamız bile çeşitli sakıncalar doğurabilir. Hele hele devlet memuru iseniz!...

Bir süre önce Mustafa Mutlu bir okurundan gelen bir maili sütununa taşımıştı. Bu mailde başbakanlıktan gelen bir genelgede özetle şunlar yazılıymış;

“12 Eylül 2010 tarihinde yapılacak referandum nedeniyle 13 Eylül 2010 tarihine kadar, kamu kurum ve kuruluşlarında HAYIR’lı işler, HAYIR’lı günler gibi selamlaşma kalıplarının kullanılmamasına özen gösterilecektir. Özen gösterilmeyenler hakkında yasal işlem yapılacaktır.”

Başbakanlık yaptığı basın açıklamasında bu mail yalanlanmış ve gerçek olmadığını duyurmuş. Demokratik bir ülkede böyle bir genelge olmamalıydı, nitekim de gerçek değilmiş… Ne garip internet sitelerinde dolaşan bu mail birçok insana ulaşmış olmalı… İşin acı yönü de bir referandumun bile kara mizaha dönüştürülmesidir…

Bu arada merak ettim, eski ramazanlarda minareleri süsleyen mahyalar arasında “Hayırlı Ramazanlar” sözü sıkça yazılırdı. Acaba bu Ramazanda da yine yazıldı mı?

Epeydir evet-hayır ile yatıp kalkıyoruz. Merak edip tanıdıklarınıza bir sorun bakalım; anayasa taslağına evet veya hayır diyecekler de neyi oyladıklarını ne kadar biliyorlar?

Eski yıllarda yapılan bir referandumda o zamanki bir siyası parti “Hayırda hayır vardır” diye bir slogan atmış ve çok da tutulmuştu…

Hayır demek ne diye merak edip birkaç sözlük karıştırdım. Orada şöyle yazıyordu:

İyilik, karşılığı beklenmeden yapılan yardım.

Yarar, çıkar ilişkisi.

Bir şeye karşı olumsuz tepki.

Hayır, günlük yaşantımızda çok sık kullanılan, atasözlerine bile girmiş bir sözcüktür.

Hayır, beklememek; Ondan hayır bekleme; Hayır etmemek; Hayırlısı Allahtan; Hayır gelmemek; Ondan sana hayır gelmez; Hayır görmemek; Hayır görmek; Hayır işlemek; Hayır kalmamak; Hayır kurumu; Hayır ola; Hayır dua; Hayır sahibi kimse; Hayır yok; Hayra alamet; Hayra alamet değil; Hayra karşı; Hayıra yormak; Hayırdır İnşallah; Hayrı dokunmak; Hayrını gör; Hayırla anmak; Hayır elde edilen; Hayır dememek; Hayır dua; Hayırhan; Hayırsız; Hayırperver; Hayır demeyi bilmek, Sivil darbeye hayır; Askeri darbeye hayır; İçkiye sigaraya hayır; Savaşa hayır; Sömürüye hayır; Teröre hayır, Plastik poşetlere hayır; Savaşa hayır; Sansüre hayır…

Aslında bu sözcükleri çok daha uzatmak da mümkün…

Hayırla ilgili atasözleri de halk arasında çoğu kez yinelenir;

Hayırlı komşu, hayırsız akrabadan iyidir, vb.

Aslında bu sözcük, iyi olmak, iyilik etmek, üstün olmak gibi anlamlarda kullanılan hayr kökünden gelmiştir. Kur’an da 176 yerde farklı anlamlarda geçmektedir. Hadislerde, İslam felsefesinde, İmam Gazali’de, Farabi’de, Skolâstik felsefede Eflatuncu felsefede de geniş yer almıştır. Hıristiyan dininde hayır kavramı Tanrı’nın izzeti ve rahmeti olarak sıkça geçmektedir.

Okurlarımdan birinin gönderdiği bir maili yeri mi değil mi bilmem ama sizlerle paylaşmak isterim;

Birisi için hüküm vermeden önce çok iyi düşünün…
Yeni bir şeyi denemekten asla çekinmeyin…
Aklınızdan çıkartmayın
Amatörler Nuh’un gemisini
Profesyoneller Titaniği inşa ettiler…

Kimse başka yöne çekmesin; tüm okuyucularıma ve dostlarıma hayırlı günler…

erdemyucel2002@hotmail.com