Para ve paranın yerine geçen menkul değerlerle iş yapan ve finans hizmetleri veren kurumlar olan bankaların Tür kültürüne büyük katkısı olmuştur. II.Dünya Savaşı’ndan sonra bazı bankalar, bankacılık çalışmalarının yanı sıra kültürel yayınları ile de dikkati çekmiştir. Türk kültürünü, sanatını, mimarisini içeren yayınlarıyla toplumu bilgilendirmeye çalışmıştır. Kültür yayıncılığının yanı sıra çocukların ruh sağlığının, zararlı yayınların olumsuz etkilerinden koruyabilmek için öncelikle çocuk yayınları üzerinde durmuşlardır. Yapı ve Kredi Bankası bunun öncülüğünü yaparak Doğan Kardeş dergisi ile bir ilke imza atmıştır. Bunun ardından çocukların yaratıcı güçlerini geliştirmek amacıyla çeşitli yarışmalar, sergiler ve çocuk tiyatroları düzenlemiştir. Bunu halk oyunlarını derlemek amacı ile yapılan Halk Oyunları Bayramları izlemiştir. Bu arada ressamlar ve kompozitörler arasında yeni eserlerin ortaya çıkması için de yarışmalar açmıştır. Aile bireylerinin okuyabilmeleri için de Aile dergisi yayına sokulmuştur. Vedat Nedim Tör’ün başında olduğu bankanın kültür birimi, bu kez Sanat Dünyası’nı yayınlayarak konunun uzmanlarına Türk kültürünü en ince detaylarına kadar yazdırmış ve bu konuda kütüphanelerdeki genel kültürü kapsayan bir boşluğu doldurmuştur.

Yapı Kredi Bankası’nın arkasından Akbank da Türkiyemiz dergisi ile aynı yolda yürümüş, Türk kültürünü farklı biçimde topluma yansıtmıştır. Zahir Güvemli’nin yönetimindeki kadrosunda yine konunun uzmanları yer almıştır. Aynı kültürel ortamı değişik biçimde, Akkadın dergisinde de ele alarak, aileleri ilgilendiren konuların yanı sıra sanat ve eğitime özen göstermiştir. Kültür Bakanlığı eski müsteşarı Dr.Mehmet Önder’in İş Bankası adına çıkardığı Kültür ve Sanat dergisi de aynı yolda başladığı yayınını sürdürmüştür.

Bu bankaların yayın çalışmalarına kültürel ağırlıklı kitaplar da eklenmiş, müzeleri, anıtları ve eski eser koleksiyonlarını içeren yayınlar birbirini izlemiştir. Bununla da yetinmeyen bankalar sanat galerileri açarak, eserlerini sergileme olanağı bulamayan sanatçılara destek olmuşlardır. Ne var ki bankaların giriştiği bu kültürel çalışmalar, yakın tarihlerde sona erdirilmiş, dergiler kapatılmış, yalnızca yılda bir veya iki kültürel amaçlı, prestij kitabı ile yetinilmektedir.

Başlangıçta Türk kültürüne hizmeti amaç edinen bankalar, son yıllarda kültürden uzaklaşmış ve bu durum kredi kartlarına da yansımıştır. Bugün bankaların her isteyene verdiği kredi kartlarının isimlerine baktığımız zaman, kültürümüzün ve dilimizin nasıl yozlaştırıldığını açıkça görmekteyiz. Örneğin; Bonus, Axsess, Maxsimum, Paracard, Campus Kredi Kartı, Credite Card ... Ayrıca kredi kartlarına Türkçe sözcük olan kart yerine Card denilmesi, televizyon reklamlarına bile konu olmuştur. Armağan Çağlayan “Kart değil de neden Card abi!..” diyerek, bilerek veya bilmeyerek bu konuya parmak basmıştır. Yalnızca Koçbank diğer bankalardan ayrılarak Koçbank Kredi Kartı sözcüğünü kullanmıştır. Yabancı ülkelerin kredi kartlarına baktığınızda onların kendi dillerine önem verdiğini, diğerlerini önemsemediklerini görüyoruz. Oysa Türkçe’mizin yozlaşması yalnızca kredi kartlarında değil, özel ve resmi kuruluşlarda da boy göstermekte, siyasilerimiz bile konuşmalarının aralarına toplumun pek çok kesiminin anlamadığı sözcükler yerleştirmektedir. Bu arada alfabemizde olmayan “X” ve “W” harfleri de kullanılmaktadır.

Türkçe’mizin bozulmasının yanı sıra toplumumuzda kredi kartının ne olduğunu anlaşılamadı. Özellikle tüketicinin kredi kartı kullanımında yanlış tutumları, gelirinden fazla harcama yapması ve sürekli artan faizler sonunda insanlar büyük sorunlarla karşı karşıya kaldılar. Kişilerin mali güçleri araştırılmadan, sorumsuzca dağıtılan kredi kartları bir çok insanı yasalarla, bankalarla karşı karşıya getirdi. Kara listeye alınanlar, protestolar, icra işlemleri birbirini izledi. Devlet bu işin vahametini biraz geç anladı. Şimdi bunu çözmeye çalışıyor.

Türk dilinin bozulması, özellikle yabancı sözcüklerin kullanılması, kredi kartlarından sağlanacak faiz gelirlerinin, Türk kültür yayınlarına tercih edilmesi üzüntü vericidir.



erdemyucel2002@hotmail.com