İstanbul’un batı yakasında, Haliç’in güney kıyısında yer alan Eyüp İstanbul’un fethinden sonra kurulmuş ilk Osmanlı yerleşim yerlerinden birisidir. Fatih Sultan Mehmet’ten önce Bizans’ın burada bir manastırı ile çevresinde de küçük bir köyü bulunuyordu.

İstanbul’un fethinden sonra süratle gelişen bu yerleşim Ebâ Eyyûb Ensâri’nin mezarının bulunuşu ile mistik bir görünüme bürünmüştür. Kısa zamanda gelişen Eyüp, Osmanlı İmparatorluğunun her döneminde önemini korumuş ve tüm bölge camiler, mescitler, türbeler, medreseler, imaretler, dergahlar, mektepler, namazgahlar, kütüphaneler, hamamlar, sebiller, çeşmeler ile Osmanlı kültürünü yansıtan bir açık hava mimari müzesine dönüşmüştür. Sahil saraylar, yalılar, kışlalar ve mesire yerleri de onları tamamlamıştır. Eyüp mezarlıklarında bulunan mezar taşlarının her biri ayrı ayrı tarihi bilgiler vermesinin yanı sıra hat, bezeme ve taşçılık sanatı yönünden başlı başına birer belge niteliğindedir.

İslam inanışına göre de Eyüp Sultan türbesini ziyaret etmek ve dini günlerde burada ibadet etmenin de kendisine olan özgünlüğü tarihin her devrinde olduğu gibi günümüzde de sürmektedir. Osmanlı tahtına çıkan padişahlar da burada kılıç kuşanmışlardır.

Günümüzde sözcüğün tam anlamıyla dini ve kültürel kimliği olan bu şirin, şirin olduğu kadar mistik ilçemiz birkaç gündür bazı yayın organlarının gündemini işgal etmeye başladı. Ancak Eyüp ilçesinin gündeme gelmesi ne çağdaş bir İslam yerleşimi olmasından, ne eski eser restorasyonlarından, ne mezarlıkların düzenlenmesinden, ne tarihi Eyüp oyuncakçılığının canlandırılmasından, ne yayınlarından ve ne de 1997 yılından bu yana her yıl düzenli olarak yapılan, uluslararası niteliğe erişen, çeşitli bilimsel kişilerin tebliğler vererek katıldığı Eyüp Sultan Sempozyumlarından kaynaklanıyor.

Eyüp’ün gündeme gelmesinin nedeni üç dönemdir Belediye başkanlığına seçilen Ahmet Genç’in Piyer Loti Tepesinin ismini Eyüp Sultan Tepesi olarak değiştirme girişiminin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nden dönmüş olmasından kaynaklanıyor. Bunun ardından da Eyüp Adres Bilgi Sistemi çalışmaları sırasında Yayla Köyü Yolu’nun isminin Ahmet Genç Bulvarı olarak değiştirildiği, Atatürk, Kemal Türkler, Turan Güneş, Fahri Korutürk isimlerinin yerine bazı sokaklarda Genç soyadının önüne ekler getirilerek farklı biçimlere sokulduğu iddia edilmektedir.

Ünlü Fransız yazarı ve İstanbul aşığı Piyer Loti’nin ismi Eyüp sırtlarında Karyağdı Bayırı’nın sonunda yer alan Eyüp’ün panoramik görünümünün en güzel biçimde seyredildiği bir kahveye verilmişti. XIX. yüzyılda bu kahvehanenin ismi Rabia Kadın Kahvesi idi. Vahidizade ailesine ait olan bu kahvehanenin Kadın Kahvesi ismini nereden aldığı da kesinlik kazanamamıştır. Ünlü Fransız yazarı ve Türk dostu Piyer Loti, İstanbul’a geldiği zaman burasını sık sık ziyaret etmiş ve bir süre sonra da O’nun ismiyle anılmıştır.

Ne yazık ki, basın organlarımızın bazıları konuyu yeterince incelemeden ortaya çeşitli iddialar atmışlardır. Böyle olunca da bazı çelişkiler ortaya çıkmış, insanlarımızın kafaları karıştırılmıştır. Bu bakımdan Türkiye’nin önde gelen üç gazetesinde bu haberleri okuduğumda konuyu yerinde araştırmanın bir gazetecilik görevi olduğunu düşündüm.

Eyüp Belediye Başkanı Ahmet Genç’in kültürel çalışmalarını yakından biliyordum ve düzenlemiş olduğu Eyüp Sultan Sempozyumlarından bir kaçına tebliğ vererek katılmıştım. Bu tebliğlerim diğer bilimsel kişilerinkilerle birlikte yayınlanmıştı. Bu sempozyumlardan birisinde de Başkan ve çeşitli üniversitelerin öğretim üyeleri ile birlikte bir yemekte biraraya gelmiştim. O sırada Başkan, Eyüp’te yaptığı ve yapmak istediği kültürel faaliyetlerini bizlerle paylaşmış, her öğretim üyesinin de ayrı ayrı görüşlerini almıştı. Sırası gelmişken belirtmekte yarar var sanırım; öğretim üyelerinin her biri İstanbul’u çok iyi tanıyan sanat tarihi ve tarihçileri idi. 

Ahmet Genç’in basında yansıtıldığı gibi böyle bir yanılgıya düşeceğini de sanmıyordum.

Piyer Loti Tepesi’nin ismi Eyüp Tepesi olur mu? Piyer Loti ismi bu tepeye mi, yoksa kahvehaneye mi verilmiştir? Tartışılır...Tanıdığım kadarıyla Başkan yakından bilen İstanbul’u çok iyi tanıyan tarihçi ve sanat tarihçilerle bu konuyu görüşecek ve bu doğrultuda karar verecektir diye düşünmüştüm. Basında çıkan haberlerden sonra öğrendim ki; Eyüp Belediye Meclisi Kasım 2006’da almış olduğu bir kararla yeni yapılan teleferik hattının üst ayağının oturtulacağı ve büyük bir kısmının Eyüp Sultan Mezarlığı içerisinde kalan ve isimsiz olan bölgeye Eyüp Sultan Tepesi denilmesini teklif etmiştir. Bu tepenin ise Piyer Loti Kahvehanesi’nin bulunduğu yer ile bir bağlantısı bulunmamaktadır. Böyle olunca da Piyer Loti Kahvehanesi’nin bulunduğu yerin isminin değiştirilmesi de söz konusu değildir. Belediye yetkilileri ile yaptığım görüşmede ise basında yer alan haberler gerçek dışı olduğu açıkça ortaya çıkıyordu.

Eyüp Belediyesine bu konuda yaptığım araştırmada iddia edildiği gibi bazı sokaklara ErGenç, FiGenç, GezeGenç, ÖzGenç, GürGenç, ErGençKon gibi isimler verildiği ve G harflerinin büyük yazıldığı iddiası da doğru değildir.Bu sokakların günümüzdeki isimleri Ergen, Figen, Gezegen, Özge, Gürgen, Ergenekon’dur. Ayrıca Eyüp’te Atatürk ismi altında iki cadde bulunmaktadır. Numarataj Yönetmeliği uyarınca bu caddelerden birinin ismi Gazi Mustafa Kemal Caddesi olarak değiştirilmiştir. Ayrıca Eyüp’te Kemal Türkler isminde ise bir sokak ilçede bulunmamaktadır. Böyle olunca sokağın isminin Kaynak Sokak olarak değiştirildiği de doğru değildir. Bu sokağın ismi 1996 yılından bu yana Çiğdem Sokak’tır.

Eyüp’ün 250 yıllık tarihi içerisinde Yusuf Muhlis Paşa Sokağı, o zamanki belediye meclisi kararı ile 1986’da Fahri Korutürk olarak değiştirilmiştir. Eyüp Belediyesi’nin yaptığı son çalışmalar sırasında bu sokağın tarihteki eski ismine dönüştürülmesi teklif edilmiştir. Turan Güneş Sokağı ise 1996 yılından bu yana Güneş Sokaktır.

Türkiye’nin önde gelen üç gazetesinde yer alan haberlere göre bu çalışmanın Belediye Başkanı Ahmet Genç tarafından yaptırıldığı yazılmıştır. Oysa çeşitli sokak isimlerinin değiştirilmesi yalnızca Eyüp’e özgü bir uygulama olmadığı gibi ilçe belediyelerinin yetkisi altında da değildir.

Ulusal Adres Veri Tabanının Kurulması ve Nüfus Sayımına Hazırlık çalışmaları çerçevesinde ülke genelinde bir isimlendirme ve numarataj çalışması yapılmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yürütülen bu çalışmalarda25.04.2006 tarih 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 69. maddesi uyarınca İçişleri Bakanlığınca yayınlan ana adres ve numaralamaya yönetmelik esas alınmaktadır.Bu yönetmeliğin 14. maddesi,meydan, bulvar, cadde, sokak ve küme evlere ad verilmesini içermektedir. Buna göre; “Her bulvar, cadde, sokak ve küme evlere özel bir ad veya numara verilir. Meydanlara sadece ad verilir. Bir belediye sınırları içinde aynı ad veya numara birden fazla meydan, bulvar, cadde, sokak ve küme evlere verilemez” şeklindedir. Eyüp Belediye’si bu maddeye dayanarak 2006 Eylül’ünden bu yana yapılan isimlendirme çalışmaları, Türkiye İstatistik Kurumu ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından isimlendirmeye ilişkin ihale ile Hat Bilgi İşlem Firması tarafından gerçekleştirilmiştir.

Türkiye’nin acı bir gerçeği Eyüp’te karşımıza bir kez daha çıkmaktadır. Doğru biçimde inceleme yapılmadan yazılan bir haber kişileri ve kurumları töhmet altında bırakmaktadır. İşin aslı öğrenildiğinde de ne yazık ki, okurun güvenliğini sarsmamak için basınımız bunu yayınlamaktan kaçınmaktadır. Yasalara göre mahkeme kararı ile tekzip edilme olanağı varsa da çoğu kişi tekzip yerine ilk yazılana inanmaktadır. Bu da memleketimizin garipliklerinden birisidir... 



erdem@kenthaber.com