İtirazım Var!..

İyi bir televizyon izleyicisi misin diye bana soracak olsanız yanıtım hiç düşünmeden hayır olacaktır. Peş peşe birbirinin eşi yerli diziler, insanı sinir küpüne dönüştüren kadın-magazin programları ve bunların arasına yerleştirilen reklamlar beni televizyondan tamamen uzaklaştırdı. En azından bir dizi kadar süresi olan reklamları seyretmeye ise zamanım yok, yazacağım yazılar, okuyacağım gazete ve dergiler ile kitaplar beni bekliyor. Düzeyli bir film seyretmek istiyorsam gidip kasetçiden alarak kesintisiz seyrediyorum.

Türkiye’de 1950’li yıllardan sonra İTÜ’nün ilkel koşullarda yapmış olduğu deneme programlarını evimizde televizyon olmadığından bazı mağazaların vitrinlerinde izlemiş ve ilk kez çağın bu yeni teknolojisi ile tanışmıştım. Türkiye’ye oldukça geç gelen, çağın teknoloji ürünlerinden olan bu aletin toplumsal kültüre ne büyük katkıda olacağını o zamanlar düşünmüştüm. Aradan yıllar geçti televizyon Türkiye’ye yavaş yavaş girmeye başladı, siyah-beyaz yayın yapan TRT’yi önce komşuların evinde, sonra da cihazı aldıktan sonra evimizde izlemeye koyulmuştum. Başlangıçta öğretici niteliğindeki televizyonlar siyasi nedenlerle kapatılan Köy Enstitülerinin ve Halk Evlerinin yerini alabilir mi sorusu aklıma hep takılmıştı.

Kısa sürede özel kanallar açıldı, siyah-beyaz renkli televizyon yerini renkliye bıraktı. Beraberinde ise yeni bir televizyon kültürünü de getirdi!... Kanalların çoğalmasıyla birlikte beklenmedik şekilde ekran kirliliği ortaya çıktı. Bugün birkaç program, belirli kanallardaki haberleri ve açık oturumları ve yaşadığım dönemleri yansıtan “Hatırla Sevgili” ve tarihi bir olayı yansıtan “Karayılan” gibi dizilerin yanı sıra bazı belgeseller ve futbol maçları dışında artık televizyon seyretmediğimi gönül rahatlılığı ile söyleyebilirim.

Neden seyretmiyorsun diye soracak olsanız. Televizyonlara şarkıcılıktan, mankenlikten veya basından; şu veya bu nedenlerle gelenlerin gerçek bir televizyon sunucusu veya yorumcusu olmadıkları açıkça görülüyor. Televizyon programcılığı, sunuculuğu ayrı bir eğitim isteyen özel bir konudur. Oysa bugün çeşitli kanallarda bu işe soyunanların televizyonculukla, bunun eğitimi ile uzaktan yakından bir ilgisi olmadığını görüyorum. Bunun için de mümkün olduğunca televizyon izlemekten kaçınıyorum.

Televizyonlardaki kadın programları başlı başına bir felaket... Stüdyolara şu veya bu şekilde doldurulan kadın izleyicilerin önüne çıkan, sunuculuğa soyunmuş, ismi ünlüye! çıkarılmış kişilerin yeni bir aşka yelken açmaları (bu sözcüğe de illet olduğumu belirtmek isterim), aşkları, meşkleri dile getiriliyor...Araya da bir iki şarkıcı sıkıştırıldı mı, oluyor size reyting rekorları kıran programlar!.. İki şık şık bir fış fış al sana kadın programı!...  Bu bakımdan kadın programlarını zorunlu olmadıkça seyretmek aklımın ucundan bile geçmiyor.

Ne var ki, bir dostum, Asuman Dabak’ın hazırladığı “İtirazım var” isimli programını izlememi söylemişti. Merak edip Asuman Dabak’ın programlarından üçünü başından sonuna kadar izledim. Bu programın diğerlerinden çok farklı boyutlarda olduğunu ve toplumun kanayan yaralarının ekrana getirildiğini gördüm.

İzlediğim programların birisinde evli bir çiftin birbirlerinden habersiz son yılların modası olan internetteki chatleşmeye girişinin ortaya koyduğu sorunlar dile getiriliyordu. Evlikteki monotonluktan sıkılan bir erkek güncel yaşamında yapamadığını, yeni bir aşkı internette aramış, böylece kendini tatmin etmeye çalışmıştı. Eşi ise kocasının bu davranışını bir dedektif gibi izlemiş ve onu yakalamaya çalışmak için o da chatleşmeye başlamıştı. Sonunda kadın da bir chat arkadaşı bulmuş, önce intikam alma arzusu ile bu işe başlamıştı... Sonunda çiftler iki çocuklarına rağmen boşanma aşamasına kadar gelmişlerdi. Bir hafta boyunca süren programlarda Asuman Dabak’ın yardımları ile eşlerin barışmaları sağlanmış, yıkılmak üzere olan yuva kurtarılmıştı.

Bundan sonra o çiftler tövbe etmelerine rağmen bu işi yaparlar mı? Bilemeyiz.

İzlediğim ikinci program üniversite mezunu iki gencin; Yudum ile Mehmet’in aşkı idi. Her ikisi de İstanbul’daki bir üniversitede okurlarken birbirleri ile flört etmiş, sonunda ailelerin ısrarlarına karşı koyarak evlenmişlerdi. Ancak programdan öğrendiğimi kadarıyla evlilik gemisi karaya oturmuş, çiftler ayrılma noktasına gelmişti. Bunun da nedeni iki gencin aileleri arasındaki kültür ve yaşam farkı idi. Yudum, İstanbul’da yaşayan, kültürlü bir ailenin tek kızı idi. Çok iyi bir eğitim almıştı. Gönül ferman dinlemez sözünü yinelercesine Şanlıurfa’nın ilçesi Harran’da bir köylü ailesinin yanına gelin gitmişti. Mehmet çeşitli yalanlarla kızı kandırmış, babam hasta biraz kalalım, sonra İstanbul’a gelir yerleşiriz demişti. Oysa gerçek farklıydı. Aile törelerinden ana baba baskısından sıyrılamayan Mehmet, çok kalabalık aile ortamı içerisinde eşini yaşamaya zorlamıştı. Yudum, programda feryat ediyordu; ellerini göstererek bu eller kalem tutmak için eğitildi, bana tezek, saman toplatan bir kaynananın yanında yaşayamam diyordu. Harran köylüsü ailenin yaşantısı onun ortamından çok farklıydı. O ailede erkekler ayrı, kadınlar ayrı sofralarda yemek yiyorlar, çocuklarını büyüklerin yanında sevmekten yoksundular. Yalnızca çocuklara süt vermekten başka bir analık yapamıyorlar, çocuklarının yanına yaklaşamıyorlardı. Aile bireylerinden eğitimsiz eltileri ile yüksek tahsilli Yudum eş tutuluyordu. Sonunda Yudum bir fırsatını bulup ailesinin yanına kaçmıştı…

Mehmet’in ailesi, etraf ne der diye Yudum’u köye götürmeye çalışıyordu. Asuman Dabak’ın ve jüri üyelerinin tüm çabalarına rağmen bir sonuç alınamadı.

Mehmet Yudum’u yeniden köye götürdü mü bilemiyoruz...

Gerçekte burada topluma, özellikle gençlere çok önemli bir mesaj veriliyordu. Aşk her şey için yeterli değildi. Aşk monotonluğa dönüştüğünde ortaya gerçekler bütün acımasızlığı ve çıplaklığı ile çıkıyordu. Kültür düzeyleri eşit olmayan ailelerin gençleri arasında yapılan evlilikler mutlu sonuç vermiyordu. Töre denilen, yıllardır insanları baskı altında tutan cehaletten bu insanlar kurtulamıyordu. Büyük kentlerde ise törenin, geleneğin yerini ise mahalle baskısı alıyordu. Meşhur bir söz vardır; herkes dengi dengine...

İzlediğim son İtirazım Var programında, yine kırsal kesimin bir başka dramını yansıtıyordu. Karadenizli, eğitimsiz, maddi durumu yetersiz, 15 yaşında bir kız Mardinli bir adamla evlenmişti. Genç kız İstanbul’da eşinin aile fertleri ile birlikte yaşıyordu. Aynı apartmanda ayrı ayrı daireleri paylaşmış olmalarına rağmen birlikte yaşayan aileler gelini eziyordu. İşin ilginç yönü ise eltiler kaynanadan daha baskıcı ve daha cahildiler... Sorun kadının dört kızı olmasına rağmen ailenin tüm bireyleri erkek çocuk istiyor ve bunun için de eve bir kuma getirilmesini istiyorlardı. Karadenizli genç kadın üzerine kuma getirilmesine şiddetle karşı koyuyor, son çare olarak da Asuman Dabak’ın programını bir kurtuluş olarak görmüştü.

Uzun tartışmalardan sonra genç kadın tansiyon düşmesinden stüdyoda düşüp bayıldı. Mardinli koca ise, eşinin ailesi tarafından ezildiğini ancak televizyon programında görerek ayıldı. Annesinin ve kardeşinin karısının hain bakışlarına rağmen eşinin elini tutarak kuma getirmeyeceğini, kız çocuklarının kendisine yeteceğini, gerekirse sosyal hizmetler kurumundan bir erkek evlat alabileceğini söyledi.

Mardinli koca sonra ne yapar, eşinin ve dört kız evladının sevgisi ona yeter mi? Töre denilen illetten yakasını sıyırır mı bilemeyiz. Bildiğimiz tek şey program sunucusu ve jüri üyeleri bireysel bir olay olan bu durumu tatlı sona bağlamıştı. Oysa kırsal kesimde erkek çocuk isteği yüzünden üzerine kumalar getirilen binlerce kadın vardır?

Asuman Dabak’ın programlarında, kırsal kesimlerde aileler üzerine karabasan gibi çöken cehalet gözler önüne getiriliyordu. Gerçekte gelenek, görenek ve töre diyerek geçiştirilmeye çalışılan çağ dışı görüşler ne acı ki, günümüzde hala geçerliliğini koruyor. Aileleri, gençleri perişan ediyor, duyguları yok ediyor… Bunun yanı sıra ezilen kadınlar, acımasızca bir zamanlar kendi ezilmişliğini gençlerden çıkarmaya çalışan cahil insanlar...

XXI. yüzyılda çağdaş olmaya çalışılırken, töre denilen aymazlıktan insanlarımızın kurtulabilinmesi için aydınlatılması şarttır. Oysa cehalet denilen canavar toplumu öylesine sarmış ki…

Toplumun kanayan yaralarına, ezilmişliğini gözler önüne seren Asuman Dabak’ın sunduğu İtirazım Var programı, ekran kirliliğini ortaya koyan diğer kadın programlarından çok farklı çizgideki olmasından ötürü kutlanmalıdır.

erdemyucel2002@hotmail.com