Türkiye’nin en büyük “sıcak para” sektörü

turizm...Ayrıca ilintili olduğu sektörlere de büyük

kaynak yaratan “bacasız” bir sanayi...

Birkaç sene önce “helva yapsana” isimli bir türkü

(ya da şarkı, bilemiyorum fazlaca ilgi alanıma

girmediği için) oldukça revaçtaydı.Un var, şeker

var,yağ var ama ortada helva yok.Aynı yıllardır

Fenerbahçe futbol takımı hakkında söylenegeldiği gibi

“oyuncular çok iyi ama teknik direktörler iyi

olmayınca takım başarısız oluyor.”.

Ülkemiz toprakları birçok medeniyetin beşiği

olmasından ve konumunun özelliğinden dolayı gerçekten

büyük bir cazibe merkezi... Yıllardır birçok turizm

tanıtımında da yer aldığı gibi bir “açık hava

müzesi”... İstanbul’un o kendine has büyülü,tarihi

havası,Güney Ege kıyılarındaki irili ufaklı cennet

koyları,Antalya’da karlı dağlara bakarken deniz ve

güneş banyosu yapabilme imkanı, Kapadokya’nın muhteşem doğal ve

tarihi zenginliği, Nemrut Dağları’ndaki heykeller,

Hatay’daki tarihin ilk kilisesi, Meryem Ana

kilisesi,Efes harabeleri,Aspendos, Perge ve burada

sayamadığım yüzlerce tarihi varlık ülkemize insanları

çekiyor...Ama bu durum tek başına yeterli olmuyor ki

turizmden istenilen gelirin elde edilemediği “temcit

pilavı” gibi tekrarlanıp duruluyor ama hiç kimse somut

bir adım atmıyor. Türkiye adeta güzel bir kadının

sadece güzelliğinin yeteceğini düşünerek kendisini

kültürel anlamda yetiştirmemesi gibi bir durumun

içinde. Yani turistlerin ilgisini güzelliği ile

çekiyor ama bunu karlı ve verimli olarak lehine

çevirmeye çalışmıyor.

İlk körfez krizinde birkaç ay boş kalmayı göze

alamayan ve geleceği göremediği için tur

operatörlerine büyük tavizler veren konaklama seyahat

işletmeleri yüzünden bugün ülkemiz turizmi içler acısı

bir hale doğru hızla ilerlemektedir.Turizmde görev

yapan ve okumaya, araştırmaya çalışan bir birey olarak

kendi gözlemlerim ve basından ve sektördeki

insanlardan takip ettiğim kadarıyla ülkemize gelen

turist, ülkesinde aldığı işsizlik maaşı ile dahi

destinasyon olarak ülkemizi seçebilmekte.

Kiraladıkları uçaklarla (charter) adeta

“hava minibüsçülüğü” yapan tur operatörleri, “her şey

dahil” sistemi ile adeta Türkiye turizminin dibine

dinamit koyan otel ve tatil köylerine  “yığdıkları”

ucuzcu müşterilerle turizmin geleceğini bataklığa

doğru sürüklemekteler.Bundaki amaçsa sadece günü

kurtarmak olarak göze çarpmakta.

Yeri gelmişken “her şey” dahil sistemine değinmeden

de geçemeyeceğim.Bu sistemde, bir otele gitmek isteyen

turist,ücretini acenteye konaklama, yeme-içme

hizmetlerinin tümünü de kapsayacak şekilde

yapmaktadır. Bu sistemin dezavantajları; turistin otel

dışına çıkmasını en aza indirgemesi dolayısıyla nakit

bırakmalarını sağlayacak alış verişleri de çok

azaltması; küçük konaklama işletmelerinin de pazardan

payını alabilmek için her şey dahil sistemine

geçmeleri ama bunu uygulayabilecek sermaye birikimine

sahip olmadıkları için yiyecek büfelerinin ve

sundukları içeceklerin turist beğenisinin çok uzağında

olması; yarattığı psikoloji ile yüksek alım gücüne

sahip turistleri uzaklaştırılması olarak

sıralanabilir.

Turizm sektöründe satılan hizmet “tatmin”dir.

Dolayısıyla, turistik işletmelerin öncelikli olarak

diğer işletmelerden farkları olmaları gerekmektedir.Bir turistik

işletme, sıradan bir “dükkan” gibi “maliyeti ne kadar

azaltırsam o kadar çok kar ederim” felsefesi ile

hareket edemez, etse bile devlet tarafından o

işletmenin faaliyeti durdurulmalıdır. Çünkü ortada

milyar dolarlarla ifade edilen gelir kayıpları

olacaktır.Bu “maliyet azaltma” politikası yüzünden

birçok eğitimli turizmci sektörden uzaklaştı ve

uzaklaşmakta. “Nasıl olsa tip(bahşiş) alıyorlar”

mantalitesi ile son derece düşük verilen maaşlar ve

sosyal haklar yüzünden personelin çalışma şevki

kırılmakta ve ilk fırsatta sektörü terk etmelerine yol

açmaktadır. Ayrıca rastgele istihdam edilen insanlar kalifiye

personelin adalet duygusunu yaralayarak sektörden

ayrılmalarına yol açmaktadır.Ülkede birçok

üniversitenin turizm işletmeciliği ve otelcilik

bölümünden mezun birçok insan, başka dallara kanalize

olmaktadır.Yapılan araştırmalarda,turizm sektöründe çalışan personelin büyük çoğunluğunun entellektüel birikimden yoksun oldukları göze çarpmaktadır.

Kalifiye olmayan personel istihdamı da turizm

işletmelerinin sunmak zorunda olduğu en önemli hizmet

olan “tatmin”i azaltmaktadır. İşaret,jest-mimik ve el

kol hareketleri ile turistle anlaşmaya çalışan

personel hiç de az değildir.Tasarruf adına ışıklar

kapatılmakta, kaloriferler söndürülmektedir.Sorarım

size konaklama işletmeleri öğrenci yurdu mudur?Eğer bir işletme

vermesi gereken en önemli hizmeti veremiyorsa,

o işletmeye yaptırım uygulanmalıdır. Fakat genelde kontrollerde herhangi

bir durum tespit edilse bile “Ankara’daki hatırlı bir

şahıs” vasıtası ile yaptırımlar engellenmektedir. Tüm

bu durumlar yüzünden ülkemizde sadece 2 tür konaklama

işletmesi kalmıştır: isim yapmış 5 yıldızlılar ve

diğerleri. Sadece doluluk oranları ile sahte umutlar

verilmekte, ortalama oda fiyatlarından (average room

rate) -adeta tabuymuş gibi-  hiç  söz edilememektedir,

çünkü inanılmaz düşük fiyatlara pazarlanmaktadır.

Turizm hakkında yersiz tahminler yapıp, yanlış

tedbirler alınmaya devam edilirse korkarım ki ne

turizm kalacak ne de turizmci; ki zaten kalifiye

turizmciler “başka yerde yeni ve umut dolu bir gün”

arayışlarını hep sürdürmekte...